կրթեմ
Old Armenian
Etymology
From կիրթ (kirtʿ).
Verb
կրթեմ • (krtʿem)
- (transitive) to instruct, train
- Synonyms: վարժեմ (varžem), մարզեմ (marzem), հրահանգեմ (hrahangem), յորդորեմ (yordorem), վարեմ (varem)
- կրթել զմիտս ― krtʿel zmits ― to inform the mind
- ի զարմանս, յապուշ կրթել ― i zarmans, yapuš krtʿel ― to astonish, to surprise
- (in the mediopassive, intransitive) to tend, incline to; to give oneself up to, apply oneself
- կրթել յոք ― krtʿel yokʿ ― to trust or abandon oneself to, to confide in
- զհետ կրթել ― zhet krtʿel ― to run or follow after, to pursue, to persecute
- յապուշ կրթել ― yapuš krtʿel ― to be surprised, astonished, to fall from the clouds, to be thunderstruck, to marvel, to wonder
- կրթել ընդ ծերպս վիմաց ― krtʿel ənd cerps vimacʿ ― to trail through a hole, to crawl on the belly
- ազատութիւնն յապերասանութիւն կրթէր ― azatutʿiwnn yaperasanutʿiwn krtʿēr ― the liberty tended to licence
- զհետ մարմնոյ կրթեալ ― zhet marmnoy krtʿeal ― given to pleasure, sensual, voluptuous
Conjugation
active
| infinitive | կրթել (krtʿel) | participle | կրթեցեալ, կրթեալ (krtʿecʿeal, krtʿeal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | կրթեց- (krtʿecʿ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | կրթեմ (krtʿem) | կրթես (krtʿes) | կրթէ (krtʿē) | կրթեմք (krtʿemkʿ) | կրթէք (krtʿēkʿ) | կրթեն (krtʿen) | |
| imperfect | կրթէի, կրթեի* (krtʿēi, krtʿei*) | կրթէիր, կրթեիր* (krtʿēir, krtʿeir*) | կրթէր (krtʿēr) | կրթէաք, կրթեաք* (krtʿēakʿ, krtʿeakʿ*) | կրթէիք, կրթեիք* (krtʿēikʿ, krtʿeikʿ*) | կրթէին, կրթեին* (krtʿēin, krtʿein*) | |
| aorist | կրթեցի (krtʿecʿi) | կրթեցեր (krtʿecʿer) | կրթեաց (krtʿeacʿ) | կրթեցաք (krtʿecʿakʿ) | կրթեցէք, կրթեցիք (krtʿecʿēkʿ, krtʿecʿikʿ) | կրթեցին (krtʿecʿin) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | կրթիցեմ (krtʿicʿem) | կրթիցես (krtʿicʿes) | կրթիցէ (krtʿicʿē) | կրթիցեմք (krtʿicʿemkʿ) | կրթիցէք (krtʿicʿēkʿ) | կրթիցեն (krtʿicʿen) | |
| aorist | կրթեցից (krtʿecʿicʿ) | կրթեսցես (krtʿescʿes) | կրթեսցէ (krtʿescʿē) | կրթեսցուք (krtʿescʿukʿ) | կրթեսջիք (krtʿesǰikʿ) | կրթեսցեն (krtʿescʿen) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | կրթեա՛ (krtʿeá) | — | — | կրթեցէ՛ք (krtʿecʿḗkʿ) | — | |
| cohortative | — | կրթեսջի՛ր (krtʿesǰír) | — | — | կրթեսջի՛ք (krtʿesǰíkʿ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ կրթեր (mí krtʿer) | — | — | մի՛ կրթէք (mí krtʿēkʿ) | — | |
| *rare | |||||||
mediopassive
| infinitive | կրթել, կրթիլ* (krtʿel, krtʿil*) | participle | կրթեցեալ, կրթեալ (krtʿecʿeal, krtʿeal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | կրթեց- (krtʿecʿ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | կրթիմ (krtʿim) | կրթիս (krtʿis) | կրթի (krtʿi) | կրթիմք (krtʿimkʿ) | կրթիք (krtʿikʿ) | կրթին (krtʿin) | |
| imperfect | կրթէի (krtʿēi) | կրթէիր (krtʿēir) | կրթէր, կրթիւր (krtʿēr, krtʿiwr) | կրթէաք (krtʿēakʿ) | կրթէիք (krtʿēikʿ) | կրթէին (krtʿēin) | |
| aorist | կրթեցայ (krtʿecʿay) | կրթեցար (krtʿecʿar) | կրթեցաւ (krtʿecʿaw) | կրթեցաք (krtʿecʿakʿ) | կրթեցայք (krtʿecʿaykʿ) | կրթեցան (krtʿecʿan) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | կրթիցիմ (krtʿicʿim) | կրթիցիս (krtʿicʿis) | կրթիցի (krtʿicʿi) | կրթիցիմք (krtʿicʿimkʿ) | կրթիցիք (krtʿicʿikʿ) | կրթիցին (krtʿicʿin) | |
| aorist | կրթեցայց (krtʿecʿaycʿ) | կրթեսցիս (krtʿescʿis) | կրթեսցի (krtʿescʿi) | կրթեսցուք (krtʿescʿukʿ) | կրթեսջիք (krtʿesǰikʿ) | կրթեսցին (krtʿescʿin) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | կրթեա՛ց (krtʿeácʿ) | — | — | կրթեցարո՛ւք (krtʿecʿarúkʿ) | — | |
| cohortative | — | կրթեսջի՛ր (krtʿesǰír) | — | — | կրթեսջի՛ք (krtʿesǰíkʿ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ կրթիր (mí krtʿir) | — | — | մի՛ կրթիք (mí krtʿikʿ) | — | |
| *post-classical | |||||||
Descendants
- Armenian: կրթել (krtʿel)
Further reading
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836–1837), “կրթեմ”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “կրթեմ”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “կրթիմ”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy