կողմնացույց
Armenian
Alternative forms
- կողմնացոյց (kołmnacʿoycʿ) – traditional orthography spelling
Etymology
կողմ (kołm) + -ա- (-a-) + ցուցանել (cʿucʿanel)
Pronunciation
- (Eastern Armenian, standard) IPA(key): [kɔʁmnɑˈt͡sʰujt͡sʰ]
- (Western Armenian, standard) IPA(key): [ɡɔʁmnɑˈt͡sʰujt͡sʰ]
Noun
կողմնացույց • (kołmnacʿuycʿ)
- compass
- Synonyms: (rare) բևեռացույց (beweṙacʿuycʿ), (obsolete) բևեռնցուցիչ (beweṙncʿucʿičʿ)
- (figuratively) orientation
Declension
i-type, inanimate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | կողմնացույց (kołmnacʿuycʿ) | կողմնացույցներ (kołmnacʿuycʿner) | ||
| dative | կողմնացույցի (kołmnacʿuycʿi) | կողմնացույցների (kołmnacʿuycʿneri) | ||
| ablative | կողմնացույցից (kołmnacʿuycʿicʿ) | կողմնացույցներից (kołmnacʿuycʿnericʿ) | ||
| instrumental | կողմնացույցով (kołmnacʿuycʿov) | կողմնացույցներով (kołmnacʿuycʿnerov) | ||
| locative | կողմնացույցում (kołmnacʿuycʿum) | կողմնացույցներում (kołmnacʿuycʿnerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | կողմնացույցը/կողմնացույցն (kołmnacʿuycʿə/kołmnacʿuycʿn) | կողմնացույցները/կողմնացույցներն (kołmnacʿuycʿnerə/kołmnacʿuycʿnern) | ||
| dative | կողմնացույցին (kołmnacʿuycʿin) | կողմնացույցներին (kołmnacʿuycʿnerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | կողմնացույցս (kołmnacʿuycʿs) | կողմնացույցներս (kołmnacʿuycʿners) | ||
| dative | կողմնացույցիս (kołmnacʿuycʿis) | կողմնացույցներիս (kołmnacʿuycʿneris) | ||
| ablative | կողմնացույցիցս (kołmnacʿuycʿicʿs) | կողմնացույցներիցս (kołmnacʿuycʿnericʿs) | ||
| instrumental | կողմնացույցովս (kołmnacʿuycʿovs) | կողմնացույցներովս (kołmnacʿuycʿnerovs) | ||
| locative | կողմնացույցումս (kołmnacʿuycʿums) | կողմնացույցներումս (kołmnacʿuycʿnerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | կողմնացույցդ (kołmnacʿuycʿd) | կողմնացույցներդ (kołmnacʿuycʿnerd) | ||
| dative | կողմնացույցիդ (kołmnacʿuycʿid) | կողմնացույցներիդ (kołmnacʿuycʿnerid) | ||
| ablative | կողմնացույցիցդ (kołmnacʿuycʿicʿd) | կողմնացույցներիցդ (kołmnacʿuycʿnericʿd) | ||
| instrumental | կողմնացույցովդ (kołmnacʿuycʿovd) | կողմնացույցներովդ (kołmnacʿuycʿnerovd) | ||
| locative | կողմնացույցումդ (kołmnacʿuycʿumd) | կողմնացույցներումդ (kołmnacʿuycʿnerumd) | ||
Adjective
կողմնացույց • (kołmnacʿuycʿ)
- (of a compass needle) showing the direction
- 1802, Łukas Inčičean, Ašxarhagrutʿiwn čʿoricʿ masancʿ ašxarhi, Asioy, Ewropoy, Apʿrikoy ew Amerikoy [Geography of Four Continents: Asia, Europe, Africa and America] part 4, page 51, (in Google Books):
- ՚Ի 14 նորին ամսոյ՝ գոլով հեռացեալ ՚ի քանարեան կղցեաց առաւել ք՟ 100 փարսախաւ, ետես քոլոմպոս զի սլաքն կողմնացոյց՝ միով աստիճանաւ խոտորէր ը՟ հիւսիսային արևմուտս. […]
- ’I 14 norin amsoy, golov heṙacʿeal ’i kʿanarean kłcʿeacʿ aṙawel kʿ. 100 pʿarsaxaw, etes kʿolompos zi slakʿn kołmnacʿoycʿ, miov astičanaw xotorēr ə. hiwsisayin arewmuts. […]
- On the 14th of the same month, having departed from the Canary Islands for more than 100 leagues, Columbus observed that the needle showing the direction varied by one degree to the northwest […]
- ՚Ի 14 նորին ամսոյ՝ գոլով հեռացեալ ՚ի քանարեան կղցեաց առաւել ք՟ 100 փարսախաւ, ետես քոլոմպոս զի սլաքն կողմնացոյց՝ միով աստիճանաւ խոտորէր ը՟ հիւսիսային արևմուտս. […]
Declension
nominalized, i-type (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | կողմնացույց (kołmnacʿuycʿ) | կողմնացույցներ (kołmnacʿuycʿner) | ||
| dative | կողմնացույցի (kołmnacʿuycʿi) | կողմնացույցների (kołmnacʿuycʿneri) | ||
| ablative | կողմնացույցից (kołmnacʿuycʿicʿ) | կողմնացույցներից (kołmnacʿuycʿnericʿ) | ||
| instrumental | կողմնացույցով (kołmnacʿuycʿov) | կողմնացույցներով (kołmnacʿuycʿnerov) | ||
| locative | կողմնացույցում (kołmnacʿuycʿum) | կողմնացույցներում (kołmnacʿuycʿnerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | կողմնացույցը/կողմնացույցն (kołmnacʿuycʿə/kołmnacʿuycʿn) | կողմնացույցները/կողմնացույցներն (kołmnacʿuycʿnerə/kołmnacʿuycʿnern) | ||
| dative | կողմնացույցին (kołmnacʿuycʿin) | կողմնացույցներին (kołmnacʿuycʿnerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | կողմնացույցս (kołmnacʿuycʿs) | կողմնացույցներս (kołmnacʿuycʿners) | ||
| dative | կողմնացույցիս (kołmnacʿuycʿis) | կողմնացույցներիս (kołmnacʿuycʿneris) | ||
| ablative | կողմնացույցիցս (kołmnacʿuycʿicʿs) | կողմնացույցներիցս (kołmnacʿuycʿnericʿs) | ||
| instrumental | կողմնացույցովս (kołmnacʿuycʿovs) | կողմնացույցներովս (kołmnacʿuycʿnerovs) | ||
| locative | կողմնացույցումս (kołmnacʿuycʿums) | կողմնացույցներումս (kołmnacʿuycʿnerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | կողմնացույցդ (kołmnacʿuycʿd) | կողմնացույցներդ (kołmnacʿuycʿnerd) | ||
| dative | կողմնացույցիդ (kołmnacʿuycʿid) | կողմնացույցներիդ (kołmnacʿuycʿnerid) | ||
| ablative | կողմնացույցիցդ (kołmnacʿuycʿicʿd) | կողմնացույցներիցդ (kołmnacʿuycʿnericʿd) | ||
| instrumental | կողմնացույցովդ (kołmnacʿuycʿovd) | կողմնացույցներովդ (kołmnacʿuycʿnerovd) | ||
| locative | կողմնացույցումդ (kołmnacʿuycʿumd) | կողմնացույցներումդ (kołmnacʿuycʿnerumd) | ||
Further reading
- J̌axǰaxean, Manuēl (1804), “bussola”, in Baṙaran yitalakan lezuē i hay ew i tačik barbaṙ [Dizionario Italiano-Armeno-Turco], Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 123b
- Awgerean, Yarutʿiwn (1821), “compass”, in Baṙaran Angłiarēn ew Hayerēn [A Dictionary English and Armenian], with the assistance of John Brand Esqre. A. M., Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 170b
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “կողմնացոյց”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 353b
- Kʿaǰuni, Manuēl (1893), “կողմնացոյց”, in Baṙgirkʿ aruesticʿ ew gitutʿeancʿ ew gełecʿik dprutʿeancʿ. Hamaṙōt baṙgirkʿ gitutʿeancʿ ew aruesticʿ ew gełecʿik dprutʿeancʿ hayerēn-gałłieren [Dictionary of Arts and Sciences and Belles Lettres. Concise Armenian–French Dictionary of Arts and Sciences and Belles Lettres] (in Old Armenian and French), volume III, Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 126a