կող
Armenian
Etymology
From Old Armenian կող (koł).
Pronunciation
- (Eastern Armenian, standard) IPA(key): [kɔʁ]
- (Western Armenian, standard) IPA(key): [ɡɔʁ]
Noun
կող • (koł)
- rib
- side, flank
Declension
i-type, inanimate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | կող (koł) | կողեր (kołer) | ||
| dative | կողի (kołi) | կողերի (kołeri) | ||
| ablative | կողից (kołicʿ) | կողերից (kołericʿ) | ||
| instrumental | կողով (kołov) | կողերով (kołerov) | ||
| locative | կողում (kołum) | կողերում (kołerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | կողը/կողն (kołə/kołn) | կողերը/կողերն (kołerə/kołern) | ||
| dative | կողին (kołin) | կողերին (kołerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | կողս (kołs) | կողերս (kołers) | ||
| dative | կողիս (kołis) | կողերիս (kołeris) | ||
| ablative | կողիցս (kołicʿs) | կողերիցս (kołericʿs) | ||
| instrumental | կողովս (kołovs) | կողերովս (kołerovs) | ||
| locative | կողումս (kołums) | կողերումս (kołerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | կողդ (kołd) | կողերդ (kołerd) | ||
| dative | կողիդ (kołid) | կողերիդ (kołerid) | ||
| ablative | կողիցդ (kołicʿd) | կողերիցդ (kołericʿd) | ||
| instrumental | կողովդ (kołovd) | կողերովդ (kołerovd) | ||
| locative | կողումդ (kołumd) | կողերումդ (kołerumd) | ||
Old Armenian
Etymology
Perhaps from Proto-Indo-European *gol- and cognate with Tocharian A kälyme, Tocharian B kälymiye (“direction”). Alternatively, of the same origin as կողր (kołr).
Noun
կող • (koł)
- rib
- ի կող լինել ― i koł linel ― to stretch or lay oneself down, to lie down, to go to bed
- side (of a mountain, etc.)
- ընդ կողաց ― ənd kołacʿ ― aside, awry, sidelong
- զառ ի կող, առ ի կող ― zaṙ i koł, aṙ i koł ― inclining, that bends, that goes stooping
- կողք գրեանց ― kołkʿ greancʿ ― cover or binding of a book
- անդէն ի կողի ― andēn i kołi ― directly, at once, forthwith
- (figuratively) spouse
Usage notes
In some compounds the word has the combining form կողին- (kołin-), which is the genitive of *կողն (*kołn), an alternative form of կող (koł).
Declension
i-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | կող (koł) | կողք (kołkʿ) | |
| genitive | կողի (kołi) | կողից (kołicʿ) | |
| dative | կողի (kołi) | կողից (kołicʿ) | |
| accusative | կող (koł) | կողս (kołs) | |
| ablative | կողէ (kołē) | կողից (kołicʿ) | |
| instrumental | կողիւ (kołiw) | կողիւք (kołiwkʿ) | |
| locative | կողի (kołi) | կողս (kołs) | |
| n-type instrumental plural կողամբք (kołambkʿ) and accusative plural կողունս (kołuns) are also attested, which presuppose a nominative *կողն (*kołn) | |||
i-a-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | կող (koł) | կողք (kołkʿ) | |
| genitive | կողի (kołi) | կողաց (kołacʿ) | |
| dative | կողի (kołi) | կողաց (kołacʿ) | |
| accusative | կող (koł) | կողս (kołs) | |
| ablative | կողէ (kołē) | կողաց (kołacʿ) | |
| instrumental | կողաւ (koław) | կողաւք = կողօք (koławkʿ = kołōkʿ) | |
| locative | կողի (kołi) | կողս (kołs) |
o-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | կող (koł) | կողք (kołkʿ) | |
| genitive | կողոյ (kołoy) | կողոց (kołocʿ) | |
| dative | կողոյ (kołoy) | կողոց (kołocʿ) | |
| accusative | կող (koł) | կողս (kołs) | |
| ablative | կողոյ (kołoy) | կողոց (kołocʿ) | |
| instrumental | կողով (kołov) | կողովք (kołovkʿ) | |
| locative | կող (koł) | կողս (kołs) | |
| post-classical | |||
Derived terms
- անկողին (ankołin)
- աջակող (aǰakoł)
- զառիկող (zaṙikoł)
- զառիկողեալ (zaṙikołeal)
- ընկողնեցուցանեմ (ənkołnecʿucʿanem)
- ընկողնիմ (ənkołnim)
- կողաբաղ (kołabał)
- կողաբոյս (kołaboys)
- կողախիթ (kołaxitʿ)
- կողածեալ (kołaceal)
- կողածին (kołacin)
- կողակայլակ (kołakaylak)
- կողակից (kołakicʿ)
- կողահերձ (kołaherj)
- կողահոս (kołahos)
- կողամայր (kołamayr)
- կողամատ (kołamat)
- կողամատն (kołamatn)
- կողամարդ (kołamard)
- կողաշէն (kołašēn)
- կողաստեղծ (kołastełc)
- կողավէր (kołavēr)
- կողացաւ (kołacʿaw)
- կողացաւութիւն (kołacʿawutʿiwn)
- կողաւոր (koławor)
- կողաքակ (kołakʿak)
- կողեալ (kołeal)
- կողեղ (kołeł)
- կողինապատիր (kołinapatir)
- կողինաւոր (kołinawor)
- կողմն (kołmn)
- կողնիմ (kołnim)
- հաստակող (hastakoł)
- հաստատակող (hastatakoł)
- հարստակող (harstakoł)
- հաւասարակող (hawasarakoł)
- միջակող (miǰakoł)
- ողորկակող (ołorkakoł)
- պատկողանոց (patkołanocʿ)
Descendants
- Armenian: կող (koł), կողք (kołkʿ)
References
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “կող”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836–1837), “կող”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Ačaṙean, Hračʿeay (1971–1979), “կող”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
- Martirosyan, Hrach (2010) Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden, Boston: Brill, page 368