կճղակ
Armenian
Etymology
From Old Armenian կճղակ (kčłak).
Pronunciation
- (Eastern Armenian, standard) IPA(key): [kət͡ʃˈʁɑk]
- (Western Armenian, standard) IPA(key): [ɡəd͡ʒˈʁɑɡ]
Noun
կճղակ • (kčłak)
- hoof
- Synonym: սմբակ (smbak)
Declension
i-type, inanimate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | կճղակ (kčłak) | կճղակներ (kčłakner) | ||
| dative | կճղակի (kčłaki) | կճղակների (kčłakneri) | ||
| ablative | կճղակից (kčłakicʿ) | կճղակներից (kčłaknericʿ) | ||
| instrumental | կճղակով (kčłakov) | կճղակներով (kčłaknerov) | ||
| locative | կճղակում (kčłakum) | կճղակներում (kčłaknerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | կճղակը/կճղակն (kčłakə/kčłakn) | կճղակները/կճղակներն (kčłaknerə/kčłaknern) | ||
| dative | կճղակին (kčłakin) | կճղակներին (kčłaknerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | կճղակս (kčłaks) | կճղակներս (kčłakners) | ||
| dative | կճղակիս (kčłakis) | կճղակներիս (kčłakneris) | ||
| ablative | կճղակիցս (kčłakicʿs) | կճղակներիցս (kčłaknericʿs) | ||
| instrumental | կճղակովս (kčłakovs) | կճղակներովս (kčłaknerovs) | ||
| locative | կճղակումս (kčłakums) | կճղակներումս (kčłaknerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | կճղակդ (kčłakd) | կճղակներդ (kčłaknerd) | ||
| dative | կճղակիդ (kčłakid) | կճղակներիդ (kčłaknerid) | ||
| ablative | կճղակիցդ (kčłakicʿd) | կճղակներիցդ (kčłaknericʿd) | ||
| instrumental | կճղակովդ (kčłakovd) | կճղակներովդ (kčłaknerovd) | ||
| locative | կճղակումդ (kčłakumd) | կճղակներումդ (kčłaknerumd) | ||
Old Armenian
Etymology
Considered a word of unknown origin.[1][2][3] Related to Old Georgian ჭლაკი (č̣laḳi), Georgian ჩლიქი (čliki), which Ačaṙean derives from Armenian, following Marr.[4]
Noun
կճղակ • (kčłak)
- hoof
- 5th century, Bible, Exodus 10.26:[5]
- Այլ մեր անասուն իսկ երթիցէ ընդ մեզ, եւ ոչ թողուցումք եւ ոչ կճղակ մի […]
- Ayl mer anasun isk ertʿicʿē ənd mez, ew očʿ tʿołucʿumkʿ ew očʿ kčłak mi […]
- Our cattle also shall go with us; there shall not an hoof be left behind […]
- Այլ մեր անասուն իսկ երթիցէ ընդ մեզ, եւ ոչ թողուցումք եւ ոչ կճղակ մի […]
- 5th century, Agatʿangełos, Patmutʿiwn Hayocʿ [History of the Armenians] 763–764:[6]
- […] եւ կճղակք ձեռացն եւ ոտիցն իբրեւ զխոզի […] Ապա դարձաւ առ թագաւորն, շնորհելով Քրիստոսի զոտսն նորա եւ զձեռսն բժշկէր. զի թափեցան կճղակք ոտիցն եւ ձեռացն […]
- […] ew kčłakkʿ jeṙacʿn ew oticʿn ibrew zxozi […] Apa darjaw aṙ tʿagaworn, šnorhelov Kʿristosi zotsn nora ew zjeṙsn bžškēr. zi tʿapʿecʿan kčłakkʿ oticʿn ew jeṙacʿn […]
- Translation by R. W. Thomson
- The claws of his hands and feet were those of a pig […] Then he turned to the king and by the grace of Christ cured his feet and hands: the claws of his feet and hands fell off […]
- […] եւ կճղակք ձեռացն եւ ոտիցն իբրեւ զխոզի […] Ապա դարձաւ առ թագաւորն, շնորհելով Քրիստոսի զոտսն նորա եւ զձեռսն բժշկէր. զի թափեցան կճղակք ոտիցն եւ ձեռացն […]
- 5th century, Eusebius of Caesarea, Chronicon :[7]
- Կերասոս արգիացի, որ զկճղակ եզինն թափեաց։
- Kerasos argiacʿi, or zkčłak ezinn tʿapʿeacʿ.
- Translation by Robert Bedrosian
- Ceras of Argos, [victor in] wrestling, tore the hooves off an ox.
- Կերասոս արգիացի, որ զկճղակ եզինն թափեաց։
- 5th? century, Movsēs Xorenacʿi, Patmutʿiwn Hayocʿ [History of Armenia] 2.79:[8][9]
- […] դարձեալ եւ քան զԿերասոս արգիացի, զի նա զկճղակ եզին թափեաց […]
- […] darjeal ew kʿan zKerasos argiacʿi, zi na zkčłak ezin tʿapʿeacʿ […]
- Translation by Robert W. Thomson
- […] and also Cerasos of Argos; for the latter pulled out the hoof of an ox […]
- […] դարձեալ եւ քան զԿերասոս արգիացի, զի նա զկճղակ եզին թափեաց […]
Declension
i-a-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | կճղակ (kčłak) | կճղակք (kčłakkʿ) | |
| genitive | կճղակի (kčłaki) | կճղակաց (kčłakacʿ) | |
| dative | կճղակի (kčłaki) | կճղակաց (kčłakacʿ) | |
| accusative | կճղակ (kčłak) | կճղակս (kčłaks) | |
| ablative | կճղակէ (kčłakē) | կճղակաց (kčłakacʿ) | |
| instrumental | կճղակաւ (kčłakaw) | կճղակաւք = կճղակօք (kčłakawkʿ = kčłakōkʿ) | |
| locative | կճղակի (kčłaki) | կճղակս (kčłaks) |
Derived terms
- երկակճղակ (erkakčłak)
- կճղակաբաժին (kčłakabažin)
- կճղակաբաշխ (kčłakabašx)
- կճղակահերձ (kčłakaherj)
- կճղականամ (kčłakanam)
- կճղակաւոր (kčłakawor)
- կճղակաւորիմ (kčłakaworim)
- կճղակմէջ (kčłakmēǰ)
- կճղանամ (kčłanam)
Descendants
- Armenian: կճղակ (kčłak)
References
- Ačaṙean, Hračʿeay (1973), “կճղակ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), volume II, 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press, pages 604–605
- Olsen, Birgit Anette (1999) The noun in Biblical Armenian: origin and word-formation: with special emphasis on the Indo-European heritage (Trends in linguistics. Studies and monographs; 119), Berlin, New York: Mouton de Gruyter, page 244
- J̌ahukyan, Geworg (2010), “կճղակ”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik, page 411, wondering about connection with կոճ- (koč-)
- Марр, Н. (1901) Тексты и разыскания по армяно-грузинской филологии. Книга III. Ипполит. Толкование Песни песней. Грузинский текст по рукописи X в. [Texts and research in Armenian–Georgian philology. Book III. Hippolytus. Commentary on the Song of Songs. The Georgian text based on a 10th c. manuscript] (Издания Факультета восточных языков Императорского С.-Петербургского университета; 5), Saint Petersburg: Academy Press, page LX and page LXVIII
- Astuacašunčʿ matean Hin ew Nor ktakaranacʿ əst čšgrit tʿargmanutʿean naxneacʿ merocʿ hamematutʿeamb ebrayakan ew yunakan bnagracʿ [Bible. Scriptures of the Old and New Testaments], Constantinople: G. Pałtatlean, 1895, page 69a
- Thomson, R. W. (1976) Agathangelos, History of the Armenians, Albany, NY: State University of New York Press, pages 302–303
- Awgereancʿ, Mkrtičʿ (1818) Ewsebi Pampʿileay Kesaracʿwoy Žamanakakankʿ erkmasneay [Eusebii Pamphili Caesariensis Episcopi Chronicon Bipartitum], volume I, accompanied with the original Greek fragments and a modern Latin translation from Armenian, Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 298
- Movsēs Xorenacʿi (1913), M. Abełean and S. Yarutʿiwnean, editors, Patmutʿiwn Hayocʿ (Patmagirkʿ hayocʿ; II.1), Tiflis: Aragatip Mnacʿakan Martiroseancʿi, page 218
- Thomson, Robert W. (2006) Moses Khorenats‘i, History of the Armenians: translation and commentary on the literary sources, revised edition, Ann Arbor: Caravan Books, page 223
Further reading
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836), “կճղակ”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), volume I, Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 1103c
- Hiwnkʿearpēyēntean, Yovhannēs (1894), “կճղակ”, in Stugabanakan baṙaran hayocʿ lezui [Etymological Dictionary of the Armenian Language] (in Armenian), Constantinople: Tparan G. Paɫtatlean, page 310, derives from կոճղ (kočł)
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “կճղակ”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy