կակալ
Armenian
FWOTD – 9 November 2019
Etymology
Related to dialectal կակալա (kakala, “walnut; testicle; unripe fruit”), dialectal (Khotorjur) կակըլ (kakəl, “kernel of an apricot, almond etc.”), Northern Kurdish kakil (“kernel”), Central Kurdish کاکڵ (kakill, “kernel”) (corresponding exactly to the Khotorjur form) and Georgian კაკალი (ḳaḳali, “walnut-tree; walnut; testicle; eyeball; grain; piece”).[1] According to Łapʿancʿyan, the Armenian words are borrowed from Zan languages: compare Laz კაკალი (ǩaǩali, “walnut; testicle”), Mingrelian კაკალი (ḳaḳali, “grain; piece; kernel”).[2][3]
Pronunciation
- (Eastern Armenian, standard) IPA(key): [kɑˈkɑl]
- (Western Armenian, standard) IPA(key): [ɡɑˈɡɑl]
- Hyphenation: կա‧կալ
Noun
կակալ • (kakal)
- (dialectal, Erzurum, Khotorjur, Hamshen, Tbilisi) walnut (together with the shell)
- Synonyms: ընկույզ (ənkuyz), պոպոկ (popok)
- 17th century, Buniatʿ Sebastacʿi, Girkʿ bžškutʿean tumari :
- […] զկակալն երեն զմոխիրն դմակ եղով ի տեղն քսեն
- […] zkakaln eren zmoxirn dmak ełov i tełn kʿsen
- […] զկակալն երեն զմոխիրն դմակ եղով ի տեղն քսեն
- (dialectal, Tbilisi) eyeball
Declension
i-type, inanimate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | կակալ (kakal) | կակալներ (kakalner) | ||
| dative | կակալի (kakali) | կակալների (kakalneri) | ||
| ablative | կակալից (kakalicʿ) | կակալներից (kakalnericʿ) | ||
| instrumental | կակալով (kakalov) | կակալներով (kakalnerov) | ||
| locative | կակալում (kakalum) | կակալներում (kakalnerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | կակալը/կակալն (kakalə/kakaln) | կակալները/կակալներն (kakalnerə/kakalnern) | ||
| dative | կակալին (kakalin) | կակալներին (kakalnerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | կակալս (kakals) | կակալներս (kakalners) | ||
| dative | կակալիս (kakalis) | կակալներիս (kakalneris) | ||
| ablative | կակալիցս (kakalicʿs) | կակալներիցս (kakalnericʿs) | ||
| instrumental | կակալովս (kakalovs) | կակալներովս (kakalnerovs) | ||
| locative | կակալումս (kakalums) | կակալներումս (kakalnerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | կակալդ (kakald) | կակալներդ (kakalnerd) | ||
| dative | կակալիդ (kakalid) | կակալներիդ (kakalnerid) | ||
| ablative | կակալիցդ (kakalicʿd) | կակալներիցդ (kakalnericʿd) | ||
| instrumental | կակալովդ (kakalovd) | կակալներովդ (kakalnerovd) | ||
| locative | կակալումդ (kakalumd) | կակալներումդ (kakalnerumd) | ||
i-type, inanimate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | կակալ (kakal) | կակալներ (kakalner) | ||
| dative | կակլի (kakli) | կակալների (kakalneri) | ||
| ablative | կակլից (kaklicʿ) | կակալներից (kakalnericʿ) | ||
| instrumental | կակլով (kaklov) | կակալներով (kakalnerov) | ||
| locative | կակլում (kaklum) | կակալներում (kakalnerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | կակալը/կակալն (kakalə/kakaln) | կակալները/կակալներն (kakalnerə/kakalnern) | ||
| dative | կակլին (kaklin) | կակալներին (kakalnerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | կակալս (kakals) | կակալներս (kakalners) | ||
| dative | կակլիս (kaklis) | կակալներիս (kakalneris) | ||
| ablative | կակլիցս (kaklicʿs) | կակալներիցս (kakalnericʿs) | ||
| instrumental | կակլովս (kaklovs) | կակալներովս (kakalnerovs) | ||
| locative | կակլումս (kaklums) | կակալներումս (kakalnerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | կակալդ (kakald) | կակալներդ (kakalnerd) | ||
| dative | կակլիդ (kaklid) | կակալներիդ (kakalnerid) | ||
| ablative | կակլիցդ (kaklicʿd) | կակալներիցդ (kakalnericʿd) | ||
| instrumental | կակլովդ (kaklovd) | կակալներովդ (kakalnerovd) | ||
| locative | կակլումդ (kaklumd) | կակալներումդ (kakalnerumd) | ||
Derived terms
- կակալթափի (kakaltʿapʿi)
- կակալել (kakalel)
Related terms
- կակալա (kakala)
- կակըլ (kakəl)
References
- Ačaṙean, Hračʿeay (1913), “կակալ”, in Hayerēn gawaṙakan baṙaran [Armenian Provincial Dictionary] (Ēminean azgagrakan žołovacu; 9) (in Armenian), Tiflis: Lazarev Institute of Oriental Languages, page 540a
- Łapʿancʿyan, Grigor (1961) Hayocʿ lezvi patmutʿyun. Hin šrǰan [History of the Armenian Language. Ancient Period] (in Armenian), Yerevan: Academy Press, page 90
- Капанцян, Г. А. (1975) Историко-лингвистические работы. Том II [Historical-Linguistic Works. Volume II] (in Russian), Yerevan: Academy Press, page 369
Further reading
- Malxaseancʿ, Stepʿan (1944–1945), “կակալ”, in Hayerēn bacʿatrakan baṙaran [Armenian Explanatory Dictionary] (in Armenian), Yerevan: State Publishing House
- Martirosyan, Hrach (2010) Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden, Boston: Brill, page 346
- Sargsyan, Artem et al., editors (2001–2012), “կակալ”, in Hayocʿ lezvi barbaṙayin baṙaran [Dialectal Dictionary of the Armenian Language] (in Armenian), Yerevan: Hayastan