խցել
Armenian
Etymology
From Old Armenian խցեմ (xcʿem).
Pronunciation
- (Eastern Armenian, standard) IPA(key): [χəˈt͡sʰɛl]
Verb
խցել • (xcʿel)
- (transitive) to cork, bung; to stop up
- Synonym: խցանել (xcʿanel)
- (transitive) to press into, squeeze into, cram into
- Synonym: խցկել (xcʿkel)
- (transitive) to fill up
- Synonym: լցնել (lcʿnel)
Inflection
conjugation (Eastern Armenian)
| infinitive | խցել (xcʿel) | imperfective converb | խցում (xcʿum) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| passive | խցվել (xcʿvel) | simultaneous converb | խցելիս (xcʿelis) | ||||
| causative | — | perfective converb | խցել (xcʿel) | ||||
| aorist stem | խց- (xcʿ-) | future converb I | խցելու (xcʿelu) | ||||
| resultative participle | խցած (xcʿac) | future converb II | խցելիք (xcʿelikʿ) | ||||
| subject participle | խցող (xcʿoł) | connegative converb | խցի (xcʿi) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| present | խցում եմ (xcʿum em) | խցում ես (xcʿum es) | խցում է (xcʿum ē) | խցում ենք (xcʿum enkʿ) | խցում եք (xcʿum ekʿ) | խցում են (xcʿum en) | |
| imperfect | խցում էի (xcʿum ēi) | խցում էիր (xcʿum ēir) | խցում էր (xcʿum ēr) | խցում էինք (xcʿum ēinkʿ) | խցում էիք (xcʿum ēikʿ) | խցում էին (xcʿum ēin) | |
| future | խցելու եմ (xcʿelu em) | խցելու ես (xcʿelu es) | խցելու է (xcʿelu ē) | խցելու ենք (xcʿelu enkʿ) | խցելու եք (xcʿelu ekʿ) | խցելու են (xcʿelu en) | |
| future perfect | խցելու էի (xcʿelu ēi) | խցելու էիր (xcʿelu ēir) | խցելու էր (xcʿelu ēr) | խցելու էինք (xcʿelu ēinkʿ) | խցելու էիք (xcʿelu ēikʿ) | խցելու էին (xcʿelu ēin) | |
| present perfect | խցել եմ (xcʿel em) | խցել ես (xcʿel es) | խցել է (xcʿel ē) | խցել ենք (xcʿel enkʿ) | խցել եք (xcʿel ekʿ) | խցել են (xcʿel en) | |
| pluperfect | խցել էի (xcʿel ēi) | խցել էիր (xcʿel ēir) | խցել էր (xcʿel ēr) | խցել էինք (xcʿel ēinkʿ) | խցել էիք (xcʿel ēikʿ) | խցել էին (xcʿel ēin) | |
| aorist | խցեցի, խցի* (xcʿecʿi, xcʿi*) | խցեցիր, խցիր* (xcʿecʿir, xcʿir*) | խցեց (xcʿecʿ) | խցեցինք, խցինք* (xcʿecʿinkʿ, xcʿinkʿ*) | խցեցիք, խցիք* (xcʿecʿikʿ, xcʿikʿ*) | խցեցին, խցին* (xcʿecʿin, xcʿin*) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| future | խցեմ (xcʿem) | խցես (xcʿes) | խցի (xcʿi) | խցենք (xcʿenkʿ) | խցեք (xcʿekʿ) | խցեն (xcʿen) | |
| future perfect | խցեի (xcʿei) | խցեիր (xcʿeir) | խցեր (xcʿer) | խցեինք (xcʿeinkʿ) | խցեիք (xcʿeikʿ) | խցեին (xcʿein) | |
| conditional | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| future | կխցեմ (kxcʿem) | կխցես (kxcʿes) | կխցի (kxcʿi) | կխցենք (kxcʿenkʿ) | կխցեք (kxcʿekʿ) | կխցեն (kxcʿen) | |
| future perfect | կխցեի (kxcʿei) | կխցեիր (kxcʿeir) | կխցեր (kxcʿer) | կխցեինք (kxcʿeinkʿ) | կխցեիք (kxcʿeikʿ) | կխցեին (kxcʿein) | |
| imperative | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| — | խցի՛ր, խցի՛* (xcʿír, xcʿí*) | — | — | խցե՛ք, խցեցե՛ք** (xcʿékʿ, xcʿecʿékʿ**) | — | ||
| *colloquial **dated | |||||||
negative conjugation (Eastern Armenian)
| infinitive | չխցել (čʿxcʿel) | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| connegative converb | չխցի (čʿxcʿi) | ||||||
| resultative participle | չխցած (čʿxcʿac) | ||||||
| subject participle | չխցող (čʿxcʿoł) | ||||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| present | չեմ խցում (čʿem xcʿum) | չես խցում (čʿes xcʿum) | չի խցում (čʿi xcʿum) | չենք խցում (čʿenkʿ xcʿum) | չեք խցում (čʿekʿ xcʿum) | չեն խցում (čʿen xcʿum) | |
| imperfect | չէի խցում (čʿēi xcʿum) | չէիր խցում (čʿēir xcʿum) | չէր խցում (čʿēr xcʿum) | չէինք խցում (čʿēinkʿ xcʿum) | չէիք խցում (čʿēikʿ xcʿum) | չէին խցում (čʿēin xcʿum) | |
| future | չեմ խցելու (čʿem xcʿelu) | չես խցելու (čʿes xcʿelu) | չի խցելու (čʿi xcʿelu) | չենք խցելու (čʿenkʿ xcʿelu) | չեք խցելու (čʿekʿ xcʿelu) | չեն խցելու (čʿen xcʿelu) | |
| future perfect | չէի խցելու (čʿēi xcʿelu) | չէիր խցելու (čʿēir xcʿelu) | չէր խցելու (čʿēr xcʿelu) | չէինք խցելու (čʿēinkʿ xcʿelu) | չէիք խցելու (čʿēikʿ xcʿelu) | չէին խցելու (čʿēin xcʿelu) | |
| present perfect | չեմ խցել (čʿem xcʿel) | չես խցել (čʿes xcʿel) | չի խցել (čʿi xcʿel) | չենք խցել (čʿenkʿ xcʿel) | չեք խցել (čʿekʿ xcʿel) | չեն խցել (čʿen xcʿel) | |
| pluperfect | չէի խցել (čʿēi xcʿel) | չէիր խցել (čʿēir xcʿel) | չէր խցել (čʿēr xcʿel) | չէինք խցել (čʿēinkʿ xcʿel) | չէիք խցել (čʿēikʿ xcʿel) | չէին խցել (čʿēin xcʿel) | |
| aorist | չխցեցի, չխցի* (čʿxcʿecʿi, čʿxcʿi*) | չխցեցիր, չխցիր* (čʿxcʿecʿir, čʿxcʿir*) | չխցեց (čʿxcʿecʿ) | չխցեցինք, չխցինք* (čʿxcʿecʿinkʿ, čʿxcʿinkʿ*) | չխցեցիք, չխցիք* (čʿxcʿecʿikʿ, čʿxcʿikʿ*) | չխցեցին, չխցին* (čʿxcʿecʿin, čʿxcʿin*) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| future | չխցեմ (čʿxcʿem) | չխցես (čʿxcʿes) | չխցի (čʿxcʿi) | չխցենք (čʿxcʿenkʿ) | չխցեք (čʿxcʿekʿ) | չխցեն (čʿxcʿen) | |
| future perfect | չխցեի (čʿxcʿei) | չխցեիր (čʿxcʿeir) | չխցեր (čʿxcʿer) | չխցեինք (čʿxcʿeinkʿ) | չխցեիք (čʿxcʿeikʿ) | չխցեին (čʿxcʿein) | |
| conditional | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| future | չեմ խցի (čʿem xcʿi) | չես խցի (čʿes xcʿi) | չի խցի (čʿi xcʿi) | չենք խցի (čʿenkʿ xcʿi) | չեք խցի (čʿekʿ xcʿi) | չեն խցի (čʿen xcʿi) | |
| future perfect | չէի խցի (čʿēi xcʿi) | չէիր խցի (čʿēir xcʿi) | չէր խցի (čʿēr xcʿi) | չէինք խցի (čʿēinkʿ xcʿi) | չէիք խցի (čʿēikʿ xcʿi) | չէին խցի (čʿēin xcʿi) | |
| imperative | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| — | մի՛ խցիր, մի՛ խցի* (mí xcʿir, mí xcʿi*) | — | — | մի՛ խցեք, մի՛ խցեցեք** (mí xcʿekʿ, mí xcʿecʿekʿ**) | — | ||
| *colloquial **dated | |||||||
declension of the nominalized infinitive, u-type, inanimate (Eastern Armenian)
| singular (singulare tantum) | ||||
|---|---|---|---|---|
| nominative | խցել (xcʿel) | |||
| dative | խցելու (xcʿelu) | |||
| ablative | խցելուց (xcʿelucʿ) | |||
| instrumental | խցելով (xcʿelov) | |||
| locative | խցելում (xcʿelum) | |||
| definite forms | ||||
| nominative | խցելը/խցելն (xcʿelə/xcʿeln) | |||
| dative | խցելուն (xcʿelun) | |||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | խցելս (xcʿels) | |||
| dative | խցելուս (xcʿelus) | |||
| ablative | խցելուցս (xcʿelucʿs) | |||
| instrumental | խցելովս (xcʿelovs) | |||
| locative | խցելումս (xcʿelums) | |||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | խցելդ (xcʿeld) | |||
| dative | խցելուդ (xcʿelud) | |||
| ablative | խցելուցդ (xcʿelucʿd) | |||
| instrumental | խցելովդ (xcʿelovd) | |||
| locative | խցելումդ (xcʿelumd) | |||
Further reading
- “խցել”, in Žamanakakicʿ hayocʿ lezvi bacʿatrakan baṙaran [Explanatory Dictionary of Contemporary Armenian] (in Armenian), Yerevan: Academy Press, 1969–1980