խրատ
Armenian
Etymology
From Old Armenian խրատ (xrat).
Pronunciation
- (Eastern Armenian, standard) IPA(key): [χəˈɾɑt]
- (Western Armenian, standard) IPA(key): [χəˈɾɑd]
Noun
խրատ • (xrat)
- admonition, precept, exhortation
- խրատ տալ ― xrat tal ― to exhort, to admonish
- advice, counsel; preachment
- punishment, castigation
- lesson
- Թո՛ղ սա քեզ խրատ լինի: ― Tʿół sa kʿez xrat lini: ― Let this be a lesson to you!
Declension
i-type, inanimate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | խրատ (xrat) | խրատներ (xratner) | ||
| dative | խրատի (xrati) | խրատների (xratneri) | ||
| ablative | խրատից (xraticʿ) | խրատներից (xratnericʿ) | ||
| instrumental | խրատով (xratov) | խրատներով (xratnerov) | ||
| locative | խրատում (xratum) | խրատներում (xratnerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | խրատը/խրատն (xratə/xratn) | խրատները/խրատներն (xratnerə/xratnern) | ||
| dative | խրատին (xratin) | խրատներին (xratnerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | խրատս (xrats) | խրատներս (xratners) | ||
| dative | խրատիս (xratis) | խրատներիս (xratneris) | ||
| ablative | խրատիցս (xraticʿs) | խրատներիցս (xratnericʿs) | ||
| instrumental | խրատովս (xratovs) | խրատներովս (xratnerovs) | ||
| locative | խրատումս (xratums) | խրատներումս (xratnerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | խրատդ (xratd) | խրատներդ (xratnerd) | ||
| dative | խրատիդ (xratid) | խրատներիդ (xratnerid) | ||
| ablative | խրատիցդ (xraticʿd) | խրատներիցդ (xratnericʿd) | ||
| instrumental | խրատովդ (xratovd) | խրատներովդ (xratnerovd) | ||
| locative | խրատումդ (xratumd) | խրատներումդ (xratnerumd) | ||
Related terms
- խրատել (xratel)
Old Armenian
Etymology
Borrowed from Middle Persian [script needed] (hlt /xrat, xrad/, “wisdom, understanding, intelligence”), from Proto-Indo-Iranian *krátuš.
Noun
խրատ • (xrat)
- admonition, reprimand, reproof
- խրատ տալ ― xrat tal ― to lecture, to admonish
- advice, counsel; caution, remonstrance
- խրատք ուղղութեան ― xratkʿ ułłutʿean ― moral maxims
- խրատ չար ― xrat čʿar ― bad advice; evil counsel
- խրատ տալ ― xrat tal ― to give advice
- տալ խրատս բարեաց ― tal xrats bareacʿ ― to give good advice
- discipline, instruction; education; science
- զխրատու գալ ― zxratu gal ― to devote oneself to science
- ի խրատ ածել ― i xrat acel ― to educate; to discipline
- չունել զխրատ ― čʿunel zxrat ― to be indisciplined, wild, ill-mannered
- correction, punishment
Declension
u-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | խրատ (xrat) | խրատք (xratkʿ) | |
| genitive | խրատու (xratu) | խրատուց (xratucʿ) | |
| dative | խրատու (xratu) | խրատուց (xratucʿ) | |
| accusative | խրատ (xrat) | խրատս (xrats) | |
| ablative | խրատէ, խրատուէ (xratē, xratuē) | խրատուց (xratucʿ) | |
| instrumental | խրատու (xratu) | խրատուք (xratukʿ) | |
| locative | խրատու (xratu) | խրատս (xrats) |
o-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | խրատ (xrat) | խրատք (xratkʿ) | |
| genitive | խրատոյ (xratoy) | խրատոց (xratocʿ) | |
| dative | խրատոյ (xratoy) | խրատոց (xratocʿ) | |
| accusative | խրատ (xrat) | խրատս (xrats) | |
| ablative | խրատոյ (xratoy) | խրատոց (xratocʿ) | |
| instrumental | խրատով (xratov) | խրատովք (xratovkʿ) | |
| locative | խրատ (xrat) | խրատս (xrats) | |
| plural instrumental խրատիւք (xratiwkʿ) is attested post-classically | |||
Derived terms
- անխրատ (anxrat)
- անխրատաբար (anxratabar)
- անխրատական (anxratakan)
- անխրատապէս (anxratapēs)
- անխրատութիւն (anxratutʿiwn)
- աստուածախրատ (astuacaxrat)
- բարեխրատ (barexrat)
- բարեխրատութիւն (barexratutʿiwn)
- բնախրատ (bnaxrat)
- բնախրատական (bnaxratakan)
- խրատաբանեմ (xratabanem)
- խրատաբանութիւն (xratabanutʿiwn)
- խրատաբար (xratabar)
- խրատագիր (xratagir)
- խրատած (xratac)
- խրատական (xratakan)
- խրատահեռացոյց (xrataheṙacʿoycʿ)
- խրատատեաց (xratateacʿ)
- խրատատու (xratatu)
- խրատարար (xratarar)
- խրատեմ (xratem)
- խրատընկալութիւն (xratənkalutʿiwn)
- խրատիմ (xratim)
- խրատիչ (xratičʿ)
- խրատուած (xratuac)
- խրատութիւն (xratutʿiwn)
- խրատուկք (xratukkʿ)
- խրատտու (xrattu)
- խրատտուական (xrattuakan)
- խրատտուութիւն (xrattuutʿiwn)
- չարախրատ (čʿaraxrat)
- չարախրատութիւն (čʿaraxratutʿiwn)
- վատախրատ (vataxrat)
Descendants
- Armenian: խրատ (xrat)
References
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “խրատ”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836–1837), “խրատ”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Ačaṙean, Hračʿeay (1971–1979), “խրատ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press