խորհ
Armenian
Etymology
Learned borrowing from Old Armenian խորհ (xorh).
Pronunciation
- (Eastern Armenian, standard) IPA(key): [χɔɾh]
- (Western Armenian, standard) IPA(key): [χɔɾh]
Noun
խորհ • (xorh)
- (dated, poetic) Alternative form of խոհ (xoh)
Declension
i-type, inanimate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | խորհ (xorh) | խորհեր (xorher) | ||
| dative | խորհի (xorhi) | խորհերի (xorheri) | ||
| ablative | խորհից (xorhicʿ) | խորհերից (xorhericʿ) | ||
| instrumental | խորհով (xorhov) | խորհերով (xorherov) | ||
| locative | խորհում (xorhum) | խորհերում (xorherum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | խորհը/խորհն (xorhə/xorhn) | խորհերը/խորհերն (xorherə/xorhern) | ||
| dative | խորհին (xorhin) | խորհերին (xorherin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | խորհս (xorhs) | խորհերս (xorhers) | ||
| dative | խորհիս (xorhis) | խորհերիս (xorheris) | ||
| ablative | խորհիցս (xorhicʿs) | խորհերիցս (xorhericʿs) | ||
| instrumental | խորհովս (xorhovs) | խորհերովս (xorherovs) | ||
| locative | խորհումս (xorhums) | խորհերումս (xorherums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | խորհդ (xorhd) | խորհերդ (xorherd) | ||
| dative | խորհիդ (xorhid) | խորհերիդ (xorherid) | ||
| ablative | խորհիցդ (xorhicʿd) | խորհերիցդ (xorhericʿd) | ||
| instrumental | խորհովդ (xorhovd) | խորհերովդ (xorherovd) | ||
| locative | խորհումդ (xorhumd) | խորհերումդ (xorherumd) | ||
Old Armenian
Alternative forms
- -խոհ- (-xoh-) (in compounds, classically only at the end of compounds)
- -խոխ (-xox) (in one compound)
Etymology
Certainly an Iranian borrowing, but the exact source is uncertain.
Perhaps from a descendant of Proto-Iranian *hwar- (“to take, grasp”), in the sense "to grasp in mind": compare Khotanese [script needed] (hvarāka-, “grasping; robber”).[1]
Compare also Southern Kurdish ھۊر (hür, “thought, memory”).
Noun
խորհ • (xorh)
- thought
Declension
o-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | խորհ (xorh) | խորհք (xorhkʿ) | |
| genitive | խորհոյ (xorhoy) | խորհոց (xorhocʿ) | |
| dative | խորհոյ (xorhoy) | խորհոց (xorhocʿ) | |
| accusative | խորհ (xorh) | խորհս (xorhs) | |
| ablative | խորհոյ (xorhoy) | խորհոց (xorhocʿ) | |
| instrumental | խորհով (xorhov) | խորհովք (xorhovkʿ) | |
| locative | խորհ (xorh) | խորհս (xorhs) | |
| post-classical | |||
i-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | խորհ (xorh) | խորհք (xorhkʿ) | |
| genitive | խորհի (xorhi) | խորհից (xorhicʿ) | |
| dative | խորհի (xorhi) | խորհից (xorhicʿ) | |
| accusative | խորհ (xorh) | խորհս (xorhs) | |
| ablative | խորհէ (xorhē) | խորհից (xorhicʿ) | |
| instrumental | խորհիւ (xorhiw) | խորհիւք (xorhiwkʿ) | |
| locative | խորհի (xorhi) | խորհս (xorhs) | |
| post-classical | |||
Derived terms
Derived terms
- ամբողջախոհ (ambołǰaxoh)
- ամբողջախոհագոյն (ambołǰaxohagoyn)
- ամենախոհութիւն (amenaxohutʿiwn)
- այլախորհ (aylaxorh)
- անամբողջախոհ (anambołǰaxoh)
- անիրաւախոհ (anirawaxoh)
- անիրաւախորհ (anirawaxorh)
- անխոհ (anxoh)
- անխոհագոյն (anxohagoyn)
- անխոհականապէս (anxohakanapēs)
- անխոհականութիւն (anxohakanutʿiwn)
- անխոհեմ (anxohem)
- անխոհեմութիւն (anxohemutʿiwn)
- անխոհութիւն (anxohutʿiwn)
- անխորհելի (anxorheli)
- անողջախոհ (anołǰaxoh)
- անտրամախոհ (antramaxoh)
- անտրամախոհաբար (antramaxohabar)
- անտրամախոհական (antramaxohakan)
- աշխարհախորհ (ašxarhaxorh)
- ապաժուժախոհ (apažužaxoh)
- առողջախոհութիւն (aṙołǰaxohutʿiwn)
- աստուածախոհ (astuacaxoh)
- արդարախոհ (ardaraxoh)
- արդարախոհութիւն (ardaraxohutʿiwn)
- արդարախորհ (ardaraxorh)
- բազմախորհ (bazmaxorh)
- բաղախոհական (bałaxohakan)
- բաղախոհիմ (bałaxohim)
- բաղախոհութիւն (bałaxohutʿiwn)
- բաղխոհական (bałxohakan)
- բաղխոհիմ (bałxohim)
- բաղխոհութիւն (bałxohutʿiwn)
- բարեխոհ (barexoh)
- բարեխոհութիւն (barexohutʿiwn)
- բարեխորհ (barexorh)
- բարեխորհիմ (barexorhim)
- բարեխորհող (barexorhoł)
- բարեխորհութիւն (barexorhutʿiwn)
- բղջախոհ (błǰaxoh)
- բղջախոհական (błǰaxohakan)
- բղջախոհութիւն (błǰaxohutʿiwn)
- բողջախոհ (bołǰaxoh)
- բողջախոհութիւն (bołǰaxohutʿiwn)
- երկնախոհ (erknaxoh)
- երկնախորհ (erknaxorh)
- զայլախորհ (zaylaxorh)
- զանազանախոհ (zanazanaxoh)
- իմաստախոհ (imastaxoh)
- իմաստախոհութիւն (imastaxohutʿiwn)
- իմաստախորհ (imastaxorh)
- իմաստնախորհ (imastnaxorh)
- ինքնախոհ (inkʿnaxoh)
- իրաւախոհ (irawaxoh)
- իրաւախորհ (irawaxorh)
- իրաւախորհողութիւն (irawaxorhołutʿiwn)
- խակախորհութիւն (xakaxorhutʿiwn)
- խոհական (xohakan)
- խոհականաբար (xohakanabar)
- խոհականագոյն (xohakanagoyn)
- խոհականալիր (xohakanalir)
- խոհականամ (xohakanam)
- խոհականապէս (xohakanapēs)
- խոհականութիւն (xohakanutʿiwn)
- խոհեմ (xohem)
- խոհեմաբար (xohemabar)
- խոհեմագոյն (xohemagoyn)
- խոհեմազարդ (xohemazard)
- խոհեմական (xohemakan)
- խոհեմականութիւն (xohemakanutʿiwn)
- խոհեմակից (xohemakicʿ)
- խոհեմամիտ (xohemamit)
- խոհեմանամ (xohemanam)
- խոհեմասիրաբար (xohemasirabar)
- խոհեմասիրապէս (xohemasirapēs)
- խոհեմասիրեմ (xohemasirem)
- խոհեմասիրութիւն (xohemasirutʿiwn)
- խոհեմեմ (xohemem)
- խոհեմընթաց (xoheməntʿacʿ)
- խոհեմութիւն (xohemutʿiwn)
- խոհեմտութիւն (xohemtutʿiwn)
- խոհեցողական (xohecʿołakan)
- խոհեցողութիւն (xohecʿołutʿiwn)
- խոհընտիր (xohəntir)
- խոհիմ (xohim)
- խոհող (xohoł)
- խոհումն (xohumn)
- խոհուն (xohun)
- խորհաբանեմ (xorhabanem)
- խորհակից (xorhakicʿ)
- խորհեմ (xorhem)
- խորհեցողական (xorhecʿołakan)
- խորհեցողութիւն (xorhecʿołutʿiwn)
- խորհեցումն (xorhecʿumn)
- խորհիմ (xorhim)
- խորհումն (xorhumn)
- խորհուրդ (xorhurd)
- կամախոհ (kamaxoh)
- համախոխ (hamaxox)
- համախոհ (hamaxoh)
- համախոհակ (hamaxohak)
- համախոհութիւն (hamaxohutʿiwn)
- համախորհ (hamaxorh)
- հաստատախորհ (hastataxorh)
- հաւասարախոհ (hawasaraxoh)
- հելլենախոհ (hellenaxoh)
- հնարախոհութիւն (hnaraxohutʿiwn)
- հոմախոհ (homaxoh)
- հպարտակախոհ (hpartakaxoh)
- ճշմարտախոհ (čšmartaxoh)
- մակխոհութիւն (makxohutʿiwn)
- մանկախոհ (mankaxoh)
- մարդախոհ (mardaxoh)
- մեծախոհ (mecaxoh)
- մեծախոհեմութիւն (mecaxohemutʿiwn)
- մեծախոհութիւն (mecaxohutʿiwn)
- մերախոհ (meraxoh)
- միախոհ (miaxoh)
- միախորհ (miaxorh)
- մշտախոհ (mštaxoh)
- մտախոհ (mtaxoh)
- մտախոհիմ (mtaxohim)
- մտախոհութիւն (mtaxohutʿiwn)
- մտախորհ (mtaxorh)
- մտախորհութիւն (mtaxorhutʿiwn)
- յառաջախոհ (yaṙaǰaxoh)
- յառաջախոհութիւն (yaṙaǰaxohutʿiwn)
- յետնախոհութիւն (yetnaxohutʿiwn)
- նախախոհութիւն (naxaxohutʿiwn)
- նախախորհեալ (naxaxorheal)
- նախախորհութիւն (naxaxorhutʿiwn)
- նանրախոհութիւն (nanraxohutʿiwn)
- նենգախոհ (nengaxoh)
- նենգախոհութիւն (nengaxohutʿiwn)
- ներխոհեմ (nerxohem)
- ներխոհեմական (nerxohemakan)
- ներտրամախոհական (nertramaxohakan)
- ներտրամախոհութիւն (nertramaxohutʿiwn)
- նկնախոհ (nknaxoh)
- նոյնախոհ (noynaxoh)
- նոյնախոհութիւն (noynaxohutʿiwn)
- նոյնախորհ (noynaxorh)
- նուաստախոհ (nuastaxoh)
- նուաստախոհութիւն (nuastaxohutʿiwn)
- ողջախոհ (ołǰaxoh)
- ողջախոհաբար (ołǰaxohabar)
- ողջախոհագոյն (ołǰaxohagoyn)
- ողջախոհանամ (ołǰaxohanam)
- ողջախոհապէս (ołǰaxohapēs)
- ողջախոհարան (ołǰaxoharan)
- ողջախոհացուցանեմ (ołǰaxohacʿucʿanem)
- ողջախոհացուցիչ (ołǰaxohacʿucʿičʿ)
- ողջախոհեմ (ołǰaxohem)
- ողջախոհեցուցանեմ (ołǰaxohecʿucʿanem)
- ողջախոհիմ (ołǰaxohim)
- ողջախոհութիւն (ołǰaxohutʿiwn)
- ողջախորհ (ołǰaxorh)
- ուղղախոհ (ułłaxoh)
- ուղղախորհ (ułłaxorh)
- ունայնախոհ (unaynaxoh)
- ունայնախորհ (unaynaxorh)
- չարախոհ (čʿaraxoh)
- չարախոհութիւն (čʿaraxohutʿiwn)
- չարախորհ (čʿaraxorh)
- չարախորհող (čʿaraxorhoł)
- չարախորհութիւն (čʿaraxorhutʿiwn)
- սնոտիախորհող (snotiaxorhoł)
- վսամախոհ (vsamaxoh)
- վսեմախոհ (vsemaxoh)
- վսեմախոհութիւն (vsemaxohutʿiwn)
- տառապելախոհութիւն (taṙapelaxohutʿiwn)
- տարախոհ (taraxoh)
- տարախոհական (taraxohakan)
- տարախոհութիւն (taraxohutʿiwn)
- տարախոհումն (taraxohumn)
- տարախորհ (taraxorh)
- տրամախոհ (tramaxoh)
- տրամախոհական (tramaxohakan)
- տրամախոհիմ (tramaxohim)
- տրամախոհութիւն (tramaxohutʿiwn)
- տրամախորհիմ (tramaxorhim)
- քաջախոհ (kʿaǰaxoh)
- քաջախոհագոյն (kʿaǰaxohagoyn)
- քաջախոհակ (kʿaǰaxohak)
- քաջախոհեմ (kʿaǰaxohem)
- քաջախորհակ (kʿaǰaxorhak)
- օտարախոհ (ōtaraxoh)
Related terms
- խորտիկ (xortik) (possibly)
Descendants
- → Armenian: խորհ (xorh), խոհ (xoh)
References
- Bailey, H. W. (1987), “Armenia and Iran IV. Iranian influences in Armenian 2. Iranian loanwords in Armenian”, in Ehsan Yarshater, editor, Encyclopædia Iranica, volume 2, London and New York: Routledge & Kegan Paul, page 459a of 459–465
Further reading
- Ačaṙean, Hračʿeay (1973), “խորհ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), volume II, 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press, pages 409–410
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836), “խորհ”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), volume I, Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 975c
- Cheung, Johnny (2007) Etymological Dictionary of the Iranian Verb (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 2), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, pages 149–150
- J̌ahukyan, Geworg (2010), “խորհ”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik, page 345a
- Olsen, Birgit Anette (1999) The noun in Biblical Armenian: origin and word-formation: with special emphasis on the Indo-European heritage (Trends in linguistics. Studies and monographs; 119), Berlin, New York: Mouton de Gruyter, page 624
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “խորհ”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Rastorgujeva, V. S.; Edelʹman, D. I. (2007) Etimologičeskij slovarʹ iranskix jazykov [Etymological Dictionary of Iranian Languages] (in Russian), volume III, Moscow: Vostochnaya Literatura, page 477