լուծ
Armenian
Pronunciation
- (Eastern Armenian, standard) IPA(key): [lut͡s]
- (Western Armenian, standard) IPA(key): [lud͡z]
Etymology 1
From Old Armenian լուծ (luc).
Noun
լուծ • (luc)
- yoke, harness
- (figuratively) yoke, subjection, slavery, bondage
- a pair of oxen yoked together
Declension
i-type, inanimate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | լուծ (luc) | լծեր (lcer) | ||
| dative | լծի (lci) | լծերի (lceri) | ||
| ablative | լծից (lcicʿ) | լծերից (lcericʿ) | ||
| instrumental | լծով (lcov) | լծերով (lcerov) | ||
| locative | լծում (lcum) | լծերում (lcerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | լուծը/լուծն (lucə/lucn) | լծերը/լծերն (lcerə/lcern) | ||
| dative | լծին (lcin) | լծերին (lcerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | լուծս (lucs) | լծերս (lcers) | ||
| dative | լծիս (lcis) | լծերիս (lceris) | ||
| ablative | լծիցս (lcicʿs) | լծերիցս (lcericʿs) | ||
| instrumental | լծովս (lcovs) | լծերովս (lcerovs) | ||
| locative | լծումս (lcums) | լծերումս (lcerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | լուծդ (lucd) | լծերդ (lcerd) | ||
| dative | լծիդ (lcid) | լծերիդ (lcerid) | ||
| ablative | լծիցդ (lcicʿd) | լծերիցդ (lcericʿd) | ||
| instrumental | լծովդ (lcovd) | լծերովդ (lcerovd) | ||
| locative | լծումդ (lcumd) | լծերումդ (lcerumd) | ||
Etymology 2
From Middle Armenian լուծ (luc, “diarrhea”), from լուծել (lucel), լուծանել (lucanel, “to loosen (of bowels); to purge”), from Old Armenian լուծանեմ (lucanem).
Noun
լուծ • (luc)
- diarrhea
- Synonyms: փորլուծ (pʿorluc), (obsolete) իսհալ (ishal)
Declension
i-type, inanimate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | լուծ (luc) | լուծեր (lucer) | ||
| dative | լուծի (luci) | լուծերի (luceri) | ||
| ablative | լուծից (lucicʿ) | լուծերից (lucericʿ) | ||
| instrumental | լուծով (lucov) | լուծերով (lucerov) | ||
| locative | լուծում (lucum) | լուծերում (lucerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | լուծը/լուծն (lucə/lucn) | լուծերը/լուծերն (lucerə/lucern) | ||
| dative | լուծին (lucin) | լուծերին (lucerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | լուծս (lucs) | լուծերս (lucers) | ||
| dative | լուծիս (lucis) | լուծերիս (luceris) | ||
| ablative | լուծիցս (lucicʿs) | լուծերիցս (lucericʿs) | ||
| instrumental | լուծովս (lucovs) | լուծերովս (lucerovs) | ||
| locative | լուծումս (lucums) | լուծերումս (lucerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | լուծդ (lucd) | լուծերդ (lucerd) | ||
| dative | լուծիդ (lucid) | լուծերիդ (lucerid) | ||
| ablative | լուծիցդ (lucicʿd) | լուծերիցդ (lucericʿd) | ||
| instrumental | լուծովդ (lucovd) | լուծերովդ (lucerovd) | ||
| locative | լուծումդ (lucumd) | լուծերումդ (lucerumd) | ||
Old Armenian
Etymology
From Proto-Armenian *y/luǵo-, from Proto-Indo-European *yugóm. The initial l- is due to the influence of լուծանեմ (lucanem).
Noun
լուծ • (luc)
- yoke
- լուծանել, բառնալ զլուծ ― lucanel, baṙnal zluc ― to unharness; to take off the yoke
- a pair of oxen under yoke
- լուծք եզանց ― luckʿ ezancʿ ― yoke of oxen
- (figuratively) burden, yoke, subjection, slavery, bondage
- լուծ իմ քաղցր է եւ բեռն իմ փոքրոգի ― luc im kʿałcʿr ē ew beṙn im pʿokʿrogi ― my yoke is easy and my burden light
- աունուլ զլուծ կրօնաւորական կարգի ― aunul zluc krōnaworakan kargi ― to take the cowl (monk), to take the veil (nun), to pronounce the vows, to become a monk or nun
- մտանել ընդ լծով ամուսնութեան ― mtanel ənd lcov amusnutʿean ― to bear the yoke of matrimony
- ընդ լըծով արկանել ― ənd ləcov arkanel ― to place under the yoke; (fig.) to subject, to reduce to slavery
- խոնարհել ընդ լծով ― xonarhel ənd lcov ― to bend under the yoke; (fig.) to submit tamely to slavery
- ընդ լծով կալ, ընդ լծով ծառայութեան մտանել ― ənd lcov kal, ənd lcov caṙayutʿean mtanel ― to pass under the yoke, to become a vassal, or tributary
- ընկենուլ, թօթափել, նշկահել զլուծ, ի բաց ընկենուլ զլուծն ― ənkenul, tʿōtʿapʿel, nškahel zluc, i bacʿ ənkenul zlucn ― to throw off the yoke, to slip the collar
- զերծանիլ ի լծոյ ― zercanil i lcoy ― to be freed
- pair, couple
- լուծք ― luckʿ ― a pair
- լուծ լուծ ― luc luc ― in pairs
- even number
- beam of the balance of which the scales are suspended; scale, pan
- լուծ կշռոց ― luc kšṙocʿ ― pair of scales; beam of a balance
- բառնալ ինչ ի լուծ կշռոց ― baṙnal inčʿ i luc kšṙocʿ ― to weigh with scales
- (astronomy) Libra
- (nautical) rib of a ship
Declension
o-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | լուծ (luc) | լուծք (luckʿ) | |
| genitive | լծոյ (lcoy) | լծոց (lcocʿ) | |
| dative | լծոյ (lcoy) | լծոց (lcocʿ) | |
| accusative | լուծ (luc) | լուծս (lucs) | |
| ablative | լծոյ (lcoy) | լծոց (lcocʿ) | |
| instrumental | լծով (lcov) | լծովք (lcovkʿ) | |
| locative | լուծ (luc) | լուծս (lucs) |
i-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | լուծ (luc) | լուծք (luckʿ) | |
| genitive | լծի (lci) | լծից (lcicʿ) | |
| dative | լծի (lci) | լծից (lcicʿ) | |
| accusative | լուծ (luc) | լուծս (lucs) | |
| ablative | լծէ (lcē) | լծից (lcicʿ) | |
| instrumental | լծիւ (lciw) | լծիւք (lciwkʿ) | |
| locative | լծի (lci) | լուծս (lucs) | |
| post-classical | |||
i-a-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | լուծ (luc) | լուծք (luckʿ) | |
| genitive | լծի (lci) | լծաց (lcacʿ) | |
| dative | լծի (lci) | լծաց (lcacʿ) | |
| accusative | լուծ (luc) | լուծս (lucs) | |
| ablative | լծէ (lcē) | լծաց (lcacʿ) | |
| instrumental | լծաւ (lcaw) | լծաւք = լծօք (lcawkʿ = lcōkʿ) | |
| locative | լծի (lci) | լուծս (lucs) | |
| post-classical | |||
Derived terms
- անլծորդ (anlcord)
- անլուծ (anluc)
- եզնալուծ (eznaluc)
- լծաբարձ (lcabarj)
- լծադիր (lcadir)
- լծակ (lcak)
- լծակից (lcakicʿ)
- լծակռիւ (lcakṙiw)
- լծակռուիմ (lcakṙuim)
- լծակռուութիւն (lcakṙuutʿiwn)
- լծակցական (lcakcʿakan)
- լծակցատուր (lcakcʿatur)
- լծակցեմ (lcakcʿem)
- լծակցիմ (lcakcʿim)
- լծակցութիւն (lcakcʿutʿiwn)
- լծաձիգ (lcajig)
- լծան (lcan)
- լծատանջ (lcatanǰ)
- լծարձակ (lcarjak)
- լծարձակութիւն (lcarjakutʿiwn)
- լծեմ (lcem)
- լծընդդէմ (lcənddēm)
- լծընկէց (lcənkēcʿ)
- լծկան (lckan)
- լծնբարձ (lcnbarj)
- լծորդ (lcord)
- լծորդածին (lcordacin)
- լծորդեմ (lcordem)
- լծորդիմ (lcordim)
- լծորդութիւն (lcordutʿiwn)
- լծորդօրէն (lcordōrēn)
- լուծլիլք (luclilkʿ)
- ծանրալուծ (canraluc)
- համալծակից (hamalcakicʿ)
- համալծորդ (hamalcord)
- համալուծ (hamaluc)
- միալուծ (mialuc)
- շարալծեմ (šaralcem)
- պտղալուծ (ptłaluc)
- քառալծորդ (kʿaṙalcord)
Descendants
- Middle Armenian: լուծ (luc)
- Armenian: լուծ (luc)
- → Georgian: ლუწი (luc̣i)
References
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “լուծ”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836–1837), “լուծ”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Ačaṙean, Hračʿeay (1971–1979), “լուծ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
- Martirosyan, Hrach (2010) Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden, Boston: Brill, page 316
- Godel, Robert (1975) An introduction to the study of classical Armenian, Wiesbaden: Dr. Ludwig Reichert Verlag, page 70