թութ
Armenian
.jpg.webp)
Black mulberry fruit (Morus nigra) in Yerevan, Armenia
Etymology
From Middle Armenian թութ (tʿutʿ), from Old Armenian թութ (tʿutʿ).
Pronunciation
- (Eastern Armenian, standard) IPA(key): [tʰutʰ]
- (Western Armenian, standard) IPA(key): [tʰutʰ]
Audio (Eastern Armenian) (file)
Noun
թութ • (tʿutʿ)
- mulberry (fruit)
- թթի արաղ ― tʿtʿi arał ― mulberry vodka, tutovka
- (dialectal, medicine) mulberry-like sore, ulcer (on the tongue, nostrils or anywhere else on the body)
- (dialectal, medicine) Alternative form of թութք (tʿutʿkʿ, “hemorrhoids”)
Declension
i-type, inanimate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | թութ (tʿutʿ) | թթեր (tʿtʿer) | ||
| dative | թթի (tʿtʿi) | թթերի (tʿtʿeri) | ||
| ablative | թթից (tʿtʿicʿ) | թթերից (tʿtʿericʿ) | ||
| instrumental | թթով (tʿtʿov) | թթերով (tʿtʿerov) | ||
| locative | թթում (tʿtʿum) | թթերում (tʿtʿerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | թութը/թութն (tʿutʿə/tʿutʿn) | թթերը/թթերն (tʿtʿerə/tʿtʿern) | ||
| dative | թթին (tʿtʿin) | թթերին (tʿtʿerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | թութս (tʿutʿs) | թթերս (tʿtʿers) | ||
| dative | թթիս (tʿtʿis) | թթերիս (tʿtʿeris) | ||
| ablative | թթիցս (tʿtʿicʿs) | թթերիցս (tʿtʿericʿs) | ||
| instrumental | թթովս (tʿtʿovs) | թթերովս (tʿtʿerovs) | ||
| locative | թթումս (tʿtʿums) | թթերումս (tʿtʿerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | թութդ (tʿutʿd) | թթերդ (tʿtʿerd) | ||
| dative | թթիդ (tʿtʿid) | թթերիդ (tʿtʿerid) | ||
| ablative | թթիցդ (tʿtʿicʿd) | թթերիցդ (tʿtʿericʿd) | ||
| instrumental | թթովդ (tʿtʿovd) | թթերովդ (tʿtʿerovd) | ||
| locative | թթումդ (tʿtʿumd) | թթերումդ (tʿtʿerumd) | ||
Derived terms
- թթալյուր (tʿtʿalyur)
- թթահոտ (tʿtʿahot)
- թթաչիր (tʿtʿačʿir)
- թթի (tʿtʿi)
- թթուտ (tʿtʿut)
- թութահաց (tʿutʿahacʿ)
- թութխոտ (tʿutʿxot)
Related terms
- թթենի (tʿtʿeni)
Further reading
- Sargsyan, Artem et al., editors (2001–2012), “թութ”, in Hayocʿ lezvi barbaṙayin baṙaran [Dialectal Dictionary of the Armenian Language] (in Armenian), Yerevan: Hayastan
Middle Armenian
Etymology
From Old Armenian թութ (tʿutʿ). The sense of sores or haemorrhoids possibly a semantic loan from Classical Syriac ܬܘܬܐ (tūṯā), that is found therewith already in the 6th-century Book of Medicines and has similar analogues like Arabic بَاسُور (bāsūr, “haemorrhoids”) from a derivative of Classical Syriac ܒܣܪܐ (*busrā, “unripe grapes”).
Noun
թութ • (tʿutʿ)
- mulberry (fruit)
- (medicine) mulberry-like sore, ulcer, hemorrhoid
- Synonyms: սունկն (sunkn), պաւասիր (pawasir)
- 13th century, Faraj the Syrian, Bžškaran jioy ew aṙhasarak grastnoy [Medical Book on Horses and Other Beasts of Burden] 20:[1]
- Յաղագս թըթի, որ լինի ի տոշն եւ ի ձուքն
- Yałags tʿətʿi, or lini i tošn ew i jukʿn
- About tʿutʿ, which occurs on the horse penis and testicles
- Յաղագս թըթի, որ լինի ի տոշն եւ ի ձուքն
- 13th century, Faraj the Syrian, Bžškaran jioy ew aṙhasarak grastnoy [Medical Book on Horses and Other Beasts of Burden] 117:[2]
- Յաղագս թթի, որ ի սմբակն կենայ
- Yałags tʿtʿi, or i smbakn kenay
- On tʿutʿ, which is at the hoof
- Յաղագս թթի, որ ի սմբակն կենայ
- 13th century, Faraj the Syrian, Bžškaran jioy ew aṙhasarak grastnoy [Medical Book on Horses and Other Beasts of Burden] 170:[3]
- Յաղագս թթի, որ քիթքն ելնէ
- Yałags tʿtʿi, or kʿitʿkʿn elnē
- On tʿutʿ, which comes out on the nostrils
- Յաղագս թթի, որ քիթքն ելնէ
- 1466 – 1469, Amirdovlatʿ Amasiacʿi, Ogut bžškutʿean [The Benefits of Medicine] 146:[4]
- Պաւասիր որ է սունկն եւ թութ որ ի նստոյտեղն լինայ
- Pawasir or ē sunkn ew tʿutʿ or i nstoytełn linay
- Պաւասիր որ է սունկն եւ թութ որ ի նստոյտեղն լինայ
Descendants
- Armenian: թութ (tʿutʿ), թութք (tʿutʿkʿ)
References
- Čʿugaszyan, B. L. (1980) Bžškaran jioy ew aṙhasarak grastnoy (ŽG dar) [Medical Book on Horses and Other Beasts of Burden (13th century)], Yerevan: Academy Press, page 113
- Čʿugaszyan, B. L. (1980) Bžškaran jioy ew aṙhasarak grastnoy (ŽG dar) [Medical Book on Horses and Other Beasts of Burden (13th century)], Yerevan: Academy Press, page 143
- Čʿugaszyan, B. L. (1980) Bžškaran jioy ew aṙhasarak grastnoy (ŽG dar) [Medical Book on Horses and Other Beasts of Burden (13th century)], Yerevan: Academy Press, page 159
- Amirtovlatʿ Amasiacʿi (1940), St. Malxaseancʿ, editor, Ōgut bžškutʿean [The Benefits of Medicine], Yerevan: Academy Press, page 368
Further reading
- Amirtovlatʿ Amasiacʿi (1940), St. Malxaseancʿ, editor, Ōgut bžškutʿean [The Benefits of Medicine], Yerevan: Academy Press, page 552b
- Čʿugaszyan, B. L. (1980) Bžškaran jioy ew aṙhasarak grastnoy (ŽG dar) [Medical Book on Horses and Other Beasts of Burden (13th century)], Yerevan: Academy Press, page 194
- Łazaryan, Ṙ. S.; Avetisyan, H. M. (2009), “թութ”, in Miǰin hayereni baṙaran [Dictionary of Middle Armenian] (in Armenian), 2nd edition, Yerevan: University Press, page 249a
- Norayr N. Biwzandacʿi (2000), “թութ”, in Martiros Minassian, editor, Baṙagirkʿ storin hayerēni i matenagrutʿeancʿ ŽA–ŽĒ darucʿ [Dictionary of Middle Armenian Based on the Literature of 11–17th Centuries], edited from the author's unfinished manuscript written 1884–1915, Geneva: Martiros Minassian, page 233
Old Armenian
Etymology
An Iranian borrowing. See Persian توت (tut) for more.
Noun
թութ • (tʿutʿ)
- mulberry (fruit)
- 5th century, Bible, Amos 7.14:
- Պատասխանի ետ Ամովս եւ ասէ ցԱմասիա․ Ես ոչ մարգարէ էի եւ ոչ որդի մարգարէի, այլ հովիւ էի՝ եւ թութ քաղէի։
- Patasxani et Amovs ew asē cʿAmasia; Es očʿ margarē ēi ew očʿ ordi margarēi, ayl hoviw ēi, ew tʿutʿ kʿałēi.
- And Amos answered, and said to Amasias, I was not a prophet, nor the son of a prophet; but I was a herdman, and a gatherer of mulberry fruits.
- Պատասխանի ետ Ամովս եւ ասէ ցԱմասիա․ Ես ոչ մարգարէ էի եւ ոչ որդի մարգարէի, այլ հովիւ էի՝ եւ թութ քաղէի։
- 5th century, Agatʿangełos, Patmutʿiwn Hayocʿ [History of the Armenians] 644:[1]
- Սոյնպէս կիտրոնն եւ ապաբաղսամոնն եւ դափնին եւ ձիթենին գեղեցիկ եւ սերկեւիլն եւ մուրտն եւ ընկոյզն եւ նուշն եւ քնարուկն եւ հաճարուկն եւ թութն եւ նուռնն եւ հոյնն:
- Soynpēs kitronn ew apabałsamonn ew dapʿnin ew jitʿenin gełecʿik ew serkewiln ew murtn ew ənkoyzn ew nušn ew kʿnarukn ew hačarukn ew tʿutʿn ew nuṙnn ew hoynn:
- Translation by Robert W. Thomson
- Likewise the lemon and balsamon, and laurel and beautiful olive tree, and quince and myrtle, and nut and almond, and lotus and holly, and mulberry and pomegranate and cornel tree.
- Սոյնպէս կիտրոնն եւ ապաբաղսամոնն եւ դափնին եւ ձիթենին գեղեցիկ եւ սերկեւիլն եւ մուրտն եւ ընկոյզն եւ նուշն եւ քնարուկն եւ հաճարուկն եւ թութն եւ նուռնն եւ հոյնն:
Declension
o-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | թութ (tʿutʿ) | թութք (tʿutʿkʿ) | |
| genitive | թթոյ (tʿtʿoy) | թթոց (tʿtʿocʿ) | |
| dative | թթոյ (tʿtʿoy) | թթոց (tʿtʿocʿ) | |
| accusative | թութ (tʿutʿ) | թութս (tʿutʿs) | |
| ablative | թթոյ (tʿtʿoy) | թթոց (tʿtʿocʿ) | |
| instrumental | թթով (tʿtʿov) | թթովք (tʿtʿovkʿ) | |
| locative | թութ (tʿutʿ) | թութս (tʿutʿs) |
Derived terms
- թթենի (tʿtʿeni)
- թթաքաղ (tʿtʿakʿał)
Descendants
- Middle Armenian: թութ (tʿutʿ)
- Armenian: թութ (tʿutʿ), թութք (tʿutʿkʿ)
References
- Thomson, Robert W. (2001) The teaching of Saint Gregory (Avant: Treasures of the Armenian Christian Tradition; 1), revised edition, New Rochelle, New York: St. Nersess Armenian Seminary, page 206
Further reading
- Ačaṙean, Hračʿeay (1973), “թութ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), volume II, 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press, page 202
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836), “թութ”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), volume I, Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 820c
- Bläsing, Uwe (2019), “Die armenischen Pflanzennamen in Peter Simon Pallas’ Flora Rossica. Eine Studie zu Etymologie und sprachlicher Interaktion”, in U. Bläsing, J. Dum-Tragut, T.M. van Lint, editors, Armenian, Hittite, and Indo-European Studies: A Commemoration Volume for Jos J.S. Weitenberg (Hebrew University Armenian Studies; 15) (in German), Leuven: Peeters, pages 24–25
- Mkrtčjan, N. A. (1983), “Субстратные названия растений в армянском языке [Substratum Plant Names in Armenian]”, in Древний Восток (in Russian), issue 4, Yerevan: Academy Press, pages 26–27
- Olsen, Birgit Anette (1999) The noun in Biblical Armenian: origin and word-formation: with special emphasis on the Indo-European heritage (Trends in linguistics. Studies and monographs; 119), Berlin, New York: Mouton de Gruyter, page 882
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “թութ”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 229a