թաւալիմ
Old Armenian
Etymology
From թաւալ (tʿawal).
Verb
թաւալիմ • (tʿawalim)
- to roll around, to roll from side to side; to wallow
- 5th century, with changes and additions in later centuries, Baroyaxōs [Physiologus] Earliest recension (TR).17.3–5:[1]
- Բարոյախաւսն ասէ զոզնոյ, թէ յորժամ ելանէ յողկոյզն որթոյ, արկանէ ի խոնարհ զպտուղն եւ սփռէ ի գետնին եւ ինքն թաւալի ի վերա․ եւ կառչին պտուղքն ի խոչսն, եւ առեալ տանի ձագուցն իւրեանց եւ թողու լոկ զշրուանդսն։
- Baroyaxawsn asē zoznoy, tʿē yoržam elanē yołkoyzn ortʿoy, arkanē i xonarh zptułn ew spʿṙē i getnin ew inkʿn tʿawali i vera; ew kaṙčʿin ptułkʿn i xočʿsn, ew aṙeal tani jagucʿn iwreancʿ ew tʿołu lok zšruandsn.
- Translation by Gohar Muradyan
- Physiologus says about the hedgehog, that when it climbs to the bunch of grapes of the vine, it drops the fruits down and scatters them on the ground, and it itself rolls on top, and the grapes stick to its quills, and it takes them to its young and leaves the bunch empty.
- Բարոյախաւսն ասէ զոզնոյ, թէ յորժամ ելանէ յողկոյզն որթոյ, արկանէ ի խոնարհ զպտուղն եւ սփռէ ի գետնին եւ ինքն թաւալի ի վերա․ եւ կառչին պտուղքն ի խոչսն, եւ առեալ տանի ձագուցն իւրեանց եւ թողու լոկ զշրուանդսն։
- 5th century, with changes and additions in later centuries, Baroyaxōs [Physiologus] Earliest recension (TR).18.0–2:[2]
- Զաղուեսէ ասէ բարոյախաւսն, թէ ամենեւին նենգաւոր է եւ դրժող է անասունս․ յորժամ քաղցնու եւ չգտանէ ինչ որ որս առնէ եւ ուտել, երթայ գտանէ ջղջ ինչ տեղի կամ ուր յարդ կայ, եւ ի մոխրի թաւալի եւ երթայ անկանի ի դաշտի ուրեք եւ ի վեր եւեթ չհայի եւ զշունչն յինքն ամփոփէ եւ ուռուցանէ զինքն ամենեւիմբ։
- Załuesē asē baroyaxawsn, tʿē amenewin nengawor ē ew držoł ē anasuns; yoržam kʿałcʿnu ew čʿgtanē inčʿ or ors aṙnē ew utel, ertʿay gtanē ǰłǰ inčʿ tełi kam ur yard kay, ew i moxri tʿawali ew ertʿay ankani i dašti urekʿ ew i ver ewetʿ čʿhayi ew zšunčʿn yinkʿn ampʿopʿē ew uṙucʿanē zinkʿn amenewimb.
- Translation by Gohar Muradyan
- Concerning the Fox Physiologus says that this animal is in all respects insidious and perfidious. When it gets hungry and does not find any prey to hunt and to eat, it goes and finds a muddy place or wherever there is chaff, and rolls over the ashes and falls on its back in a field and does not look upwards and holds its breath and swells thoroughly.
- Զաղուեսէ ասէ բարոյախաւսն, թէ ամենեւին նենգաւոր է եւ դրժող է անասունս․ յորժամ քաղցնու եւ չգտանէ ինչ որ որս առնէ եւ ուտել, երթայ գտանէ ջղջ ինչ տեղի կամ ուր յարդ կայ, եւ ի մոխրի թաւալի եւ երթայ անկանի ի դաշտի ուրեք եւ ի վեր եւեթ չհայի եւ զշունչն յինքն ամփոփէ եւ ուռուցանէ զինքն ամենեւիմբ։
Conjugation
mediopassive
| infinitive | թաւալել, թաւալիլ* (tʿawalel, tʿawalil*) | participle | թաւալեցեալ, թաւալեալ (tʿawalecʿeal, tʿawaleal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | թաւալեց- (tʿawalecʿ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | թաւալիմ (tʿawalim) | թաւալիս (tʿawalis) | թաւալի (tʿawali) | թաւալիմք (tʿawalimkʿ) | թաւալիք (tʿawalikʿ) | թաւալին (tʿawalin) | |
| imperfect | թաւալէի (tʿawalēi) | թաւալէիր (tʿawalēir) | թաւալէր, թաւալիւր (tʿawalēr, tʿawaliwr) | թաւալէաք (tʿawalēakʿ) | թաւալէիք (tʿawalēikʿ) | թաւալէին (tʿawalēin) | |
| aorist | թաւալեցայ (tʿawalecʿay) | թաւալեցար (tʿawalecʿar) | թաւալեցաւ (tʿawalecʿaw) | թաւալեցաք (tʿawalecʿakʿ) | թաւալեցայք (tʿawalecʿaykʿ) | թաւալեցան (tʿawalecʿan) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | թաւալիցիմ (tʿawalicʿim) | թաւալիցիս (tʿawalicʿis) | թաւալիցի (tʿawalicʿi) | թաւալիցիմք (tʿawalicʿimkʿ) | թաւալիցիք (tʿawalicʿikʿ) | թաւալիցին (tʿawalicʿin) | |
| aorist | թաւալեցայց (tʿawalecʿaycʿ) | թաւալեսցիս (tʿawalescʿis) | թաւալեսցի (tʿawalescʿi) | թաւալեսցուք (tʿawalescʿukʿ) | թաւալեսջիք (tʿawalesǰikʿ) | թաւալեսցին (tʿawalescʿin) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | թաւալեա՛ց (tʿawaleácʿ) | — | — | թաւալեցարո՛ւք (tʿawalecʿarúkʿ) | — | |
| cohortative | — | թաւալեսջի՛ր (tʿawalesǰír) | — | — | թաւալեսջի՛ք (tʿawalesǰíkʿ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ թաւալիր (mí tʿawalir) | — | — | մի՛ թաւալիք (mí tʿawalikʿ) | — | |
| *post-classical | |||||||
Descendants
- Armenian: թավալվել (tʿavalvel)
Further reading
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836–1837) , “թաւալիմ”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879) , “թաւալիմ”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
References
- Muradyan, Gohar (2005) Physiologus: The Greek and Armenian Versions with a Study of Translation Technique (Hebrew University Armenian Studies; 6), Leuven – Paris – Dudley: Peeters, pages 115, 151
- Muradyan, Gohar (2005) Physiologus: The Greek and Armenian Versions with a Study of Translation Technique (Hebrew University Armenian Studies; 6), Leuven – Paris – Dudley: Peeters, pages 116, 152