եղբայր
Armenian
Alternative forms
- յեղբայր (yełbayr) – reformed orthography spelling in 1922–1940
- ախպեր (axper), ախպար (axpar), ապեր (aper) – dialectal
Etymology
Learned borrowing from Old Armenian եղբայր (ełbayr). All dialectal forms are inherited from Old Armenian *աղբայր (*ałbayr), a by-form of եղբայր (ełbayr).
Pronunciation
- (Eastern Armenian, standard) IPA(key): [jɛχˈpɑjɾ]
- (Western Armenian, standard) IPA(key): [jɛχˈpɑjɾ]
Audio (Eastern Armenian) (file) Audio (Western Armenian) (file)
Noun
եղբայր • (ełbayr)
- brother
- (informal) bro, buddy, pal (informal form of address to a male of equal age)
Declension
or-type, animate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | եղբայր (ełbayr) | եղբայրներ (ełbayrner) | ||
| dative | եղբոր (ełbor) | եղբայրների (ełbayrneri) | ||
| ablative | եղբորից (ełboricʿ) | եղբայրներից (ełbayrnericʿ) | ||
| instrumental | եղբորով (ełborov) | եղբայրներով (ełbayrnerov) | ||
| locative | — | — | ||
| definite forms | ||||
| nominative | եղբայրը/եղբայրն (ełbayrə/ełbayrn) | եղբայրները/եղբայրներն (ełbayrnerə/ełbayrnern) | ||
| dative | եղբորը/եղբորն (ełborə/ełborn) | եղբայրներին (ełbayrnerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | եղբայրս (ełbayrs) | եղբայրներս (ełbayrners) | ||
| dative | եղբորս (ełbors) | եղբայրներիս (ełbayrneris) | ||
| ablative | եղբորիցս (ełboricʿs) | եղբայրներիցս (ełbayrnericʿs) | ||
| instrumental | եղբորովս (ełborovs) | եղբայրներովս (ełbayrnerovs) | ||
| locative | — | — | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | եղբայրդ (ełbayrd) | եղբայրներդ (ełbayrnerd) | ||
| dative | եղբորդ (ełbord) | եղբայրներիս (ełbayrneris) | ||
| ablative | եղբորիցդ (ełboricʿd) | եղբայրներիցդ (ełbayrnericʿd) | ||
| instrumental | եղբորովդ (ełborovd) | եղբայրներովդ (ełbayrnerovd) | ||
| locative | — | — | ||
| The instrumental singular եղբորով (ełborov) is rare. Instead, the genitive with postposition հետ (het, “with”) is used. | ||||
ōr-type, animate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | եղբայր (ełbayr) | եղբայրեր (ełbayrer) | ||
| dative | եղբօր (ełbōr) | եղբայրերի (ełbayreri) | ||
| ablative | եղբօրից (ełbōricʿ) | եղբայրերից (ełbayrericʿ) | ||
| instrumental | եղբօրով (ełbōrov) | եղբայրերով (ełbayrerov) | ||
| locative | — | — | ||
| definite forms | ||||
| nominative | եղբայրը/եղբայրն (ełbayrə/ełbayrn) | եղբայրերը/եղբայրերն (ełbayrerə/ełbayrern) | ||
| dative | եղբօրը/եղբօրն (ełbōrə/ełbōrn) | եղբայրերին (ełbayrerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | եղբայրս (ełbayrs) | եղբայրերս (ełbayrers) | ||
| dative | եղբօրս (ełbōrs) | եղբայրերիս (ełbayreris) | ||
| ablative | եղբօրիցս (ełbōricʿs) | եղբայրերիցս (ełbayrericʿs) | ||
| instrumental | եղբօրովս (ełbōrovs) | եղբայրերովս (ełbayrerovs) | ||
| locative | — | — | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | եղբայրդ (ełbayrd) | եղբայրերդ (ełbayrerd) | ||
| dative | եղբօրդ (ełbōrd) | եղբայրերիդ (ełbayrerid) | ||
| ablative | եղբօրիցդ (ełbōricʿd) | եղբայրերիցդ (ełbayrericʿd) | ||
| instrumental | եղբօրովդ (ełbōrovd) | եղբայրերովդ (ełbayrerovd) | ||
| locative | — | — | ||
ōr-type, animate (Western Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | եղբայր (ełbayr) | եղբայրներ (ełbayrner) | ||
| dative | եղբօր (ełbōr) | եղբայրներու (ełbayrneru) | ||
| ablative | եղբօրմէ (ełbōrmē) | եղբայրներէ (ełbayrnerē) | ||
| instrumental | եղբօրմով (ełbōrmov) | եղբայրներով (ełbayrnerov) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | եղբայրը/եղբայրն (ełbayrə/ełbayrn) | եղբայրները/եղբայրներն (ełbayrnerə/ełbayrnern) | ||
| dative | եղբօրը/եղբօրն (ełbōrə/ełbōrn) | եղբայրներուն (ełbayrnerun) | ||
| ablative | եղբօրմէն (ełbōrmēn) | եղբայրներէն (ełbayrnerēn) | ||
| instrumental | եղբօրմովը/եղբօրմովն (ełbōrmovə/ełbōrmovn) | եղբայրներովը/եղբայրներովն (ełbayrnerovə/ełbayrnerovn) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | եղբայրս (ełbayrs) | եղբայրներս (ełbayrners) | ||
| dative | եղբօրս (ełbōrs) | եղբայրներուս (ełbayrnerus) | ||
| ablative | եղբօրմէս (ełbōrmēs) | եղբայրներէս (ełbayrnerēs) | ||
| instrumental | եղբօրմովս (ełbōrmovs) | եղբայրներովս (ełbayrnerovs) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | եղբայրդ (ełbayrd) | եղբայրներդ (ełbayrnerd) | ||
| dative | եղբօրդ (ełbōrd) | եղբայրներուդ (ełbayrnerud) | ||
| ablative | եղբօրմէդ (ełbōrmēd) | եղբայրներէդ (ełbayrnerēd) | ||
| instrumental | եղբօրմովդ (ełbōrmovd) | եղբայրերովդ (ełbayrerovd) | ||
Related terms
- եղբայրական (ełbayrakan)
- եղբայրություն (ełbayrutʿyun)
Old Armenian
Etymology
By dissimilation from *երբայր (*erbayr), by adding a prothetic vowel to *րբայր (*rbayr), from Proto-Indo-European *bʰréh₂tēr (with regular *Br → *rB metathesis and *-t- → -յ- (-y-) sound change between vowels).
Noun
եղբայր • (ełbayr)
- brother
- մեծ, աւագ, երէց եղբայր ― mec, awag, erēcʿ ełbayr ― eldest brother
- կրտսեր եղբայր ― krtser ełbayr ― youngest brother
- եղբայր հօր/մօր ― ełbayr hōr/mōr ― uncle
- եղբայր ի Քրիստոս ― ełbayr i Kʿristos ― brother in Christ-Jesus
- (figuratively) kinsman, relative
- (figuratively) friar, monk
- աշխատաւոր եղբայր ― ašxatawor ełbayr ― lay brother
- հոգեվոր եղբայր ― hogevor ełbayr ― spiritual brother
- (figuratively) friend, companion
Declension
anomalous
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | եղբայր (ełbayr) | եղբարք (ełbarkʿ) | |
| genitive | եղբօր = եղբաւր (ełbōr = ełbawr) | եղբարց (ełbarcʿ) | |
| dative | եղբօր = եղբաւր (ełbōr = ełbawr) | եղբարց (ełbarcʿ) | |
| accusative | եղբայր (ełbayr) | եղբարս (ełbars) | |
| ablative | եղբօրէ = եղբաւրէ (ełbōrē = ełbawrē) | եղբարց (ełbarcʿ) | |
| instrumental | եղբարբ (ełbarb) | եղբարբք (ełbarbkʿ) | |
| locative | եղբօր = եղբաւր (ełbōr = ełbawr) | եղբարս (ełbars) |
Derived terms
- անեղբայր (anełbayr)
- աստուածեղբայր (astuacełbayr)
- արքայեղբայր (arkʿayełbayr)
- եղբայրաբաժին (ełbayrabažin)
- եղբայրաբար (ełbayrabar)
- եղբայրագոյն (ełbayragoyn)
- եղբայրադաւ (ełbayradaw)
- եղբայրազրաւ (ełbayrazraw)
- եղբայրաթիւ (ełbayratʿiw)
- եղբայրական (ełbayrakan)
- եղբայրակցութիւն (ełbayrakcʿutʿiwn)
- եղբայրանամ (ełbayranam)
- եղբայրանոց (ełbayranocʿ)
- եղբայրաշահ (ełbayrašah)
- եղբայրապէս (ełbayrapēs)
- եղբայրասէր (ełbayrasēr)
- եղբայրասիրութիւն (ełbayrasirutʿiwn)
- եղբայրասպան (ełbayraspan)
- եղբայրասպանութիւն (ełbayraspanutʿiwn)
- եղբայրատեաց (ełbayrateacʿ)
- եղբայրատեսակ (ełbayratesak)
- եղբայրատեցութիւն (ełbayratecʿutʿiwn)
- եղբայրութիւն (ełbayrutʿiwn)
- եղբայրսիրութիւն (ełbayrsirutʿiwn)
- եղբօրասպան (ełbōraspan)
- եղբօրորդեակ (ełbōrordeak)
- եղբօրորդի (ełbōrordi)
- երէցեղբայր (erēcʿełbayr)
- ժողովեղբայր (žołovełbayr)
- հարսնեղբայր (harsnełbayr)
- հօրեղբայր (hōrełbayr)
- հօրեղբօրորդի (hōrełbōrordi)
- մօրեղբայր (mōrełbayr)
- մօրեղբօրորդի (mōrełbōrordi)
- սանեղբայր (sanełbayr)
- տեառնեղբայր (teaṙnełbayr)
- փեսեղբայր (pʿesełbayr)
Descendants
- Armenian: → եղբայր (ełbayr) (learned), > ախպեր (axper) (inherited), > ախպար (axpar) (inherited)
References
- Ačaṙean, Hračʿeay (1971–1979), “եղբայր”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836–1837), “եղբայր”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Martirosyan, Hrach (2010) Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden, Boston: Brill, page 252
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “եղբայր”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy