դիք
Armenian
Pronunciation
- (Eastern Armenian, standard) IPA(key): [dikʰ]
- (Western Armenian, standard) IPA(key): [tʰikʰ]
Etymology 1
Learned borrowing from Old Armenian դիք (dikʿ).
Noun
դիք • (dikʿ)
- (archaic, collective) pagan gods
Declension
i-type, animate (Eastern Armenian)
| singular (singulare tantum) | ||||
|---|---|---|---|---|
| nominative | դիք (dikʿ) | |||
| dative | դիքի (dikʿi) | |||
| ablative | դիքից (dikʿicʿ) | |||
| instrumental | դիքով (dikʿov) | |||
| locative | — | |||
| definite forms | ||||
| nominative | դիքը/դիքն (dikʿə/dikʿn) | |||
| dative | դիքին (dikʿin) | |||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | դիքս (dikʿs) | |||
| dative | դիքիս (dikʿis) | |||
| ablative | դիքիցս (dikʿicʿs) | |||
| instrumental | դիքովս (dikʿovs) | |||
| locative | — | |||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | դիքդ (dikʿd) | |||
| dative | դիքիդ (dikʿid) | |||
| ablative | դիքիցդ (dikʿicʿd) | |||
| instrumental | դիքովդ (dikʿovd) | |||
| locative | — | |||
Etymology 2
From Ottoman Turkish دیك (dik).
Adjective
դիք • (dikʿ) (superlative ամենադիք)
- (dialectal) steep
- դիք ճանապարհ ― dikʿ čanaparh ― steep road
- (dialectal) protruding, upright; vertical
Declension
nominalized, i-type (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | դիք (dikʿ) | դիքեր (dikʿer) | ||
| dative | դիքի (dikʿi) | դիքերի (dikʿeri) | ||
| ablative | դիքից (dikʿicʿ) | դիքերից (dikʿericʿ) | ||
| instrumental | դիքով (dikʿov) | դիքերով (dikʿerov) | ||
| locative | դիքում (dikʿum) | դիքերում (dikʿerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | դիքը/դիքն (dikʿə/dikʿn) | դիքերը/դիքերն (dikʿerə/dikʿern) | ||
| dative | դիքին (dikʿin) | դիքերին (dikʿerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | դիքս (dikʿs) | դիքերս (dikʿers) | ||
| dative | դիքիս (dikʿis) | դիքերիս (dikʿeris) | ||
| ablative | դիքիցս (dikʿicʿs) | դիքերիցս (dikʿericʿs) | ||
| instrumental | դիքովս (dikʿovs) | դիքերովս (dikʿerovs) | ||
| locative | դիքումս (dikʿums) | դիքերումս (dikʿerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | դիքդ (dikʿd) | դիքերդ (dikʿerd) | ||
| dative | դիքիդ (dikʿid) | դիքերիդ (dikʿerid) | ||
| ablative | դիքիցդ (dikʿicʿd) | դիքերիցդ (dikʿericʿd) | ||
| instrumental | դիքովդ (dikʿovd) | դիքերովդ (dikʿerovd) | ||
| locative | դիքումդ (dikʿumd) | դիքերումդ (dikʿerumd) | ||
nominalized, i-type (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | դիք (dikʿ) | դքեր (dkʿer) | ||
| dative | դքի (dkʿi) | դքերի (dkʿeri) | ||
| ablative | դքից (dkʿicʿ) | դքերից (dkʿericʿ) | ||
| instrumental | դքով (dkʿov) | դքերով (dkʿerov) | ||
| locative | դքում (dkʿum) | դքերում (dkʿerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | դիքը/դիքն (dikʿə/dikʿn) | դքերը/դքերն (dkʿerə/dkʿern) | ||
| dative | դքին (dkʿin) | դքերին (dkʿerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | դիքս (dikʿs) | դքերս (dkʿers) | ||
| dative | դքիս (dkʿis) | դքերիս (dkʿeris) | ||
| ablative | դքիցս (dkʿicʿs) | դքերիցս (dkʿericʿs) | ||
| instrumental | դքովս (dkʿovs) | դքերովս (dkʿerovs) | ||
| locative | դքումս (dkʿums) | դքերումս (dkʿerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | դիքդ (dikʿd) | դքերդ (dkʿerd) | ||
| dative | դքիդ (dkʿid) | դքերիդ (dkʿerid) | ||
| ablative | դքիցդ (dkʿicʿd) | դքերիցդ (dkʿericʿd) | ||
| instrumental | դքովդ (dkʿovd) | դքերովդ (dkʿerovd) | ||
| locative | դքումդ (dkʿumd) | դքերումդ (dkʿerumd) | ||
Noun
դիք • (dikʿ)
- (dialectal) hill, hillock
- (dialectal) ascent, rise; steep slope
Declension
i-type, inanimate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | դիք (dikʿ) | դիքեր (dikʿer) | ||
| dative | դիքի (dikʿi) | դիքերի (dikʿeri) | ||
| ablative | դիքից (dikʿicʿ) | դիքերից (dikʿericʿ) | ||
| instrumental | դիքով (dikʿov) | դիքերով (dikʿerov) | ||
| locative | դիքում (dikʿum) | դիքերում (dikʿerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | դիքը/դիքն (dikʿə/dikʿn) | դիքերը/դիքերն (dikʿerə/dikʿern) | ||
| dative | դիքին (dikʿin) | դիքերին (dikʿerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | դիքս (dikʿs) | դիքերս (dikʿers) | ||
| dative | դիքիս (dikʿis) | դիքերիս (dikʿeris) | ||
| ablative | դիքիցս (dikʿicʿs) | դիքերիցս (dikʿericʿs) | ||
| instrumental | դիքովս (dikʿovs) | դիքերովս (dikʿerovs) | ||
| locative | դիքումս (dikʿums) | դիքերումս (dikʿerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | դիքդ (dikʿd) | դիքերդ (dikʿerd) | ||
| dative | դիքիդ (dikʿid) | դիքերիդ (dikʿerid) | ||
| ablative | դիքիցդ (dikʿicʿd) | դիքերիցդ (dikʿericʿd) | ||
| instrumental | դիքովդ (dikʿovd) | դիքերովդ (dikʿerovd) | ||
| locative | դիքումդ (dikʿumd) | դիքերումդ (dikʿerumd) | ||
i-type, inanimate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | դիք (dikʿ) | դքեր (dkʿer) | ||
| dative | դքի (dkʿi) | դքերի (dkʿeri) | ||
| ablative | դքից (dkʿicʿ) | դքերից (dkʿericʿ) | ||
| instrumental | դքով (dkʿov) | դքերով (dkʿerov) | ||
| locative | դքում (dkʿum) | դքերում (dkʿerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | դիքը/դիքն (dikʿə/dikʿn) | դքերը/դքերն (dkʿerə/dkʿern) | ||
| dative | դքին (dkʿin) | դքերին (dkʿerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | դիքս (dikʿs) | դքերս (dkʿers) | ||
| dative | դքիս (dkʿis) | դքերիս (dkʿeris) | ||
| ablative | դքիցս (dkʿicʿs) | դքերիցս (dkʿericʿs) | ||
| instrumental | դքովս (dkʿovs) | դքերովս (dkʿerovs) | ||
| locative | դքումս (dkʿums) | դքերումս (dkʿerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | դիքդ (dikʿd) | դքերդ (dkʿerd) | ||
| dative | դքիդ (dkʿid) | դքերիդ (dkʿerid) | ||
| ablative | դքիցդ (dkʿicʿd) | դքերիցդ (dkʿericʿd) | ||
| instrumental | դքովդ (dkʿovd) | դքերովդ (dkʿerovd) | ||
| locative | դքումդ (dkʿumd) | դքերումդ (dkʿerumd) | ||
References
- Malxaseancʿ, Stepʿan (1944–1945), “դիք”, in Hayerēn bacʿatrakan baṙaran [Armenian Explanatory Dictionary] (in Armenian), Yerevan: State Publishing House
Old Armenian
Etymology
From Proto-Indo-European *dʰéh₁s.
The combining form դիւց- (diwcʿ-) may have arisen from contamination with դիւ- (diw-), combining form of դեւ (dew), or with hypothetical Proto-Armenian *tiw (“god”) (see տիւ (tiw, “day”)).
Noun
դիք • (dikʿ) pl
- gods
- 5th century, Agatʿangełos, Patmutʿiwn Hayocʿ [History of the Armenians] 778:[1]
- Նախ դիպեալ ի ճանապարհի երազացոյց երազահան պաշտաման Տրի դից, դպրի գիտութեան քրմաց, անուանեալ Դիւան գրչի Որմզդի, ուսման ճարտարութեան մեհեան
- Nax dipeal i čanaparhi erazacʿoycʿ erazahan paštaman Tri dicʿ, dpri gitutʿean kʿrmacʿ, anuaneal Diwan grčʿi Ormzdi, usman čartarutʿean mehean
- Translation by R. W. Thomson
- On the road he first came across the shrine of the god Tir, the interpreter of dreams, the scribe of pagan learning, who was called the secretary of Ormizd, a temple of learned instruction.
- Նախ դիպեալ ի ճանապարհի երազացոյց երազահան պաշտաման Տրի դից, դպրի գիտութեան քրմաց, անուանեալ Դիւան գրչի Որմզդի, ուսման ճարտարութեան մեհեան
Usage notes
- Always used in the plural, even when referring to a single god.
- The word has the following combining forms: դից- (dicʿ-), դիւց- (diwcʿ-), -դիք (-dikʿ).
Declension
i-a-type
| plural only (plurale tantum) | |
|---|---|
| nominative | դիք (dikʿ) |
| genitive | դից (dicʿ) |
| dative | դից (dicʿ) |
| accusative | դիս (dis) |
| ablative | դից (dicʿ) |
| instrumental | դիաւք = դիօք (diawkʿ = diōkʿ) |
| locative | դիս (dis) |
Derived terms
- ամենադից (amenadicʿ)
- ամէնադիւց (amēnadiwcʿ)
- դիցազանական (dicʿazanakan)
- դիցազնական (dicʿaznakan)
- դիցախառն (dicʿaxaṙn)
- դիցախելար (dicʿaxelar)
- դիցակրօն (dicʿakrōn)
- դիցապաշտ (dicʿapašt)
- դիցապաշտութիւն (dicʿapaštutʿiwn)
- դիցասէր (dicʿasēr)
- դիւցաբանութիւն (diwcʿabanutʿiwn)
- դիւցազեան (diwcʿazean)
- դիւցազն (diwcʿazn)
- դիւցազնաբար (diwcʿaznabar)
- դիւցազնական (diwcʿaznakan)
- դիւցազնային (diwcʿaznayin)
- դիւցազնացեալ (diwcʿaznacʿeal)
- դիւցազնեալ (diwcʿazneal)
- դիւցազնեայ (diwcʿazneay)
- դիւցազնութիւն (diwcʿaznutʿiwn)
- դիւցախառն (diwcʿaxaṙn)
- դիւցախելար (diwcʿaxelar)
- դիւցակատար (diwcʿakatar)
- դիւցակրօն (diwcʿakrōn)
- դիւցամոլ (diwcʿamol)
- դիւցային (diwcʿayin)
- դիւցապաշտ (diwcʿapašt)
- դիւցապաշտութիւն (diwcʿapaštutʿiwn)
- դիւցընկէց (diwcʿənkēcʿ)
- կիսադիք (kisadikʿ)
Descendants
- → Armenian: դիք (dikʿ)
References
- Thomson, R. W. (1976) Agathangelos, History of the Armenians, Albany, NY: State University of New York Press, pages 316–317
Further reading
- Abełyan, Manuk (1985) Erker [Works] (in Armenian), volume 8, Yerevan: Academy Press, pages 41–42
- Ačaṙean, Hračʿeay (1971), “դիք”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), volume I, 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press, pages 672–673
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836–1837), “դիք”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- J̌ahukyan, Geworg (1992), “Lezvakan nor tvyalner hayocʿ naxakʿristoneakan kroni ew havatalikʿneri masin [New Linguistic Data on Pre-Christian Religion and Beliefs of the Armenians]”, in Patma-banasirakan handes [Historical-Philological Journal] (in Armenian), issue 1, page 17
- Hübschmann, Heinrich (1899), “Hübschmann H.: Armenische Grammatik. I. Theil. Armenische Etymologie. II. Abteilung. Die syrischen und griechischen Lehnwörter im Altarmenischen und die echtarmenischen Wörter”, in Indogermanische Forschungen. Anzeiger für indogermanische Sprach- und Altertumskunde. Beiblatt zu den Indogermanischen Forschungen (in German), volume 10, page 45 of 41–50
- Martirosyan, Hrach (2010) Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden, Boston: Brill, page 239
- Martirosyan, Hrach (2019), “Traces of Indo-European ‘Father Sky, God’ in Armenian”, in U. Bläsing, J. Dum-Tragut, T.M. van Lint, editors, Armenian, Hittite, and Indo-European Studies: A Commemoration Volume for Jos J.S. Weitenberg (Hebrew University Armenian Studies; 15), Leuven: Peeters, pages 195–205
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “դիք”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy