արձակ
Armenian
Etymology
From Old Armenian արձակ (arjak).
Pronunciation
Audio (file) - (Eastern Armenian, standard) IPA(key): [ɑɾˈt͡sʰɑk]
- (Western Armenian, standard) IPA(key): [ɑɾˈt͡sʰɑɡ]
Adjective
արձակ • (arjak) (superlative ամենաարձակ)
- free, loose, untied
- արձակ ձեռքեր ― arjak jeṙkʿer ― free hands
- vast, spacious
- prosaic (pertaining to or having the characteristics of prose)
Declension
nominalized, i-type (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | արձակ (arjak) | արձակներ (arjakner) | ||
| dative | արձակի (arjaki) | արձակների (arjakneri) | ||
| ablative | արձակից (arjakicʿ) | արձակներից (arjaknericʿ) | ||
| instrumental | արձակով (arjakov) | արձակներով (arjaknerov) | ||
| locative | արձակում (arjakum) | արձակներում (arjaknerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | արձակը/արձակն (arjakə/arjakn) | արձակները/արձակներն (arjaknerə/arjaknern) | ||
| dative | արձակին (arjakin) | արձակներին (arjaknerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | արձակս (arjaks) | արձակներս (arjakners) | ||
| dative | արձակիս (arjakis) | արձակներիս (arjakneris) | ||
| ablative | արձակիցս (arjakicʿs) | արձակներիցս (arjaknericʿs) | ||
| instrumental | արձակովս (arjakovs) | արձակներովս (arjaknerovs) | ||
| locative | արձակումս (arjakums) | արձակներումս (arjaknerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | արձակդ (arjakd) | արձակներդ (arjaknerd) | ||
| dative | արձակիդ (arjakid) | արձակներիդ (arjaknerid) | ||
| ablative | արձակիցդ (arjakicʿd) | արձակներիցդ (arjaknericʿd) | ||
| instrumental | արձակովդ (arjakovd) | արձակներովդ (arjaknerovd) | ||
| locative | արձակումդ (arjakumd) | արձակներումդ (arjaknerumd) | ||
Noun
արձակ • (arjak)
- prose
Declension
i-type, inanimate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | արձակ (arjak) | արձակներ (arjakner) | ||
| dative | արձակի (arjaki) | արձակների (arjakneri) | ||
| ablative | արձակից (arjakicʿ) | արձակներից (arjaknericʿ) | ||
| instrumental | արձակով (arjakov) | արձակներով (arjaknerov) | ||
| locative | արձակում (arjakum) | արձակներում (arjaknerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | արձակը/արձակն (arjakə/arjakn) | արձակները/արձակներն (arjaknerə/arjaknern) | ||
| dative | արձակին (arjakin) | արձակներին (arjaknerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | արձակս (arjaks) | արձակներս (arjakners) | ||
| dative | արձակիս (arjakis) | արձակներիս (arjakneris) | ||
| ablative | արձակիցս (arjakicʿs) | արձակներիցս (arjaknericʿs) | ||
| instrumental | արձակովս (arjakovs) | արձակներովս (arjaknerovs) | ||
| locative | արձակումս (arjakums) | արձակներումս (arjaknerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | արձակդ (arjakd) | արձակներդ (arjaknerd) | ||
| dative | արձակիդ (arjakid) | արձակներիդ (arjaknerid) | ||
| ablative | արձակիցդ (arjakicʿd) | արձակներիցդ (arjaknericʿd) | ||
| instrumental | արձակովդ (arjakovd) | արձակներովդ (arjaknerovd) | ||
| locative | արձակումդ (arjakumd) | արձակներումդ (arjaknerumd) | ||
Old Armenian
Etymology
An Iranian borrowing. Compare Manichaean Parthian [Manichaean needed] (hyrz- /hirz-/, “to let, leave, abandon; remit (of sins), establish, appoint”), Avestan 𐬵𐬀𐬭𐬆𐬰𐬀𐬌𐬙𐬌 (harəzaiti, “to dismiss, to let go”), Persian هلیدن (hilīdan, “to dismiss, to abandon; to let go”), هشتن (heštan, “to leave, abandon”), Sanskrit सृजति (sṛjati, “discharge, emit”), all ultimately from Proto-Indo-European *selǵ-. The -զ- (-z-) in the derived term համարզակիմ (hamarzakim) has an etymological value.
Adjective
արձակ • (arjak)
- free, loose, untied
- արձակ արձակ ― arjak arjak ― freely
- bold; unbridled, licentious, rash, dissolute, debauched
- արձակ համարձակ ― arjak hamarjak ― boldly, frankly
- open, unsealed (e.g. letter)
- (post-Classical) vast, spacious
- (post-Classical, of language) prosaic
- արձակ բան ― arjak ban ― prose
- (post-Classical, of a day) ferial
Declension
i-a-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | արձակ (arjak) | արձակք (arjakkʿ) | |
| genitive | արձակի (arjaki) | արձակաց (arjakacʿ) | |
| dative | արձակի (arjaki) | արձակաց (arjakacʿ) | |
| accusative | արձակ (arjak) | արձակս (arjaks) | |
| ablative | արձակէ (arjakē) | արձակաց (arjakacʿ) | |
| instrumental | արձակաւ (arjakaw) | արձակաւք = արձակօք (arjakawkʿ = arjakōkʿ) | |
| locative | արձակի (arjaki) | արձակս (arjaks) |
Derived terms
- ախոյանայարձակ (axoyanayarjak)
- ախոյեանայարձակ (axoyeanayarjak)
- ամենընդարձակ (amenəndarjak)
- անարձակ (anarjak)
- անարձակելի (anarjakeli)
- անհամարձակ (anhamarjak)
- անհամարձակելի (anhamarjakeli)
- անհամարձակութիւն (anhamarjakutʿiwn)
- աշխարհարձակ (ašxarharjak)
- աչարձակ (ačʿarjak)
- աչարձակութիւն (ačʿarjakutʿiwn)
- ապաշխարողարձակէք (apašxarołarjakēkʿ)
- ասպատակայարձակ (aspatakayarjak)
- արձակաբար (arjakabar)
- արձակահեր (arjakaher)
- արձակահիմն (arjakahimn)
- արձականամ (arjakanam)
- արձականիստ (arjakanist)
- արձականոց (arjakanocʿ)
- արձականք (arjakankʿ)
- արձակապաշտօն (arjakapaštōn)
- արձակապէս (arjakapēs)
- արձակասուն (arjakasun)
- արձակավայրք (arjakavayrkʿ)
- արձակարան (arjakaran)
- արձակաքաղաք (arjakakʿałakʿ)
- արձակեմ (arjakem)
- արձակերասան (arjakerasan)
- արձակերասանակ (arjakerasanak)
- արձակեցուցանեմ (arjakecʿucʿanem)
- արձակիմ (arjakim)
- արձակիչ (arjakičʿ)
- արձակութիւն (arjakutʿiwn)
- արձակում (arjakum)
- արձակումն (arjakumn)
- արձակուրդ (arjakurd)
- բազկարձակ (bazkarjak)
- բացարձակ (bacʿarjak)
- բացարձակական (bacʿarjakakan)
- բացարձակեմ (bacʿarjakem)
- բացարձակութիւն (bacʿarjakutʿiwn)
- բուսարձակ (busarjak)
- բուսարձակութիւն (busarjakutʿiwn)
- գերայարձակեալ (gerayarjakeal)
- գերընդարձակ (gerəndarjak)
- գիսարձակ (gisarjak)
- դժուարարձակ (džuararjak)
- երամակարձակ (eramakarjak)
- երեքարձէն (erekʿarjēn)
- ընդարձակ (əndarjak)
- ընդարձակաբան (əndarjakaban)
- ընդարձակաբար (əndarjakabar)
- ընդարձակագնաց (əndarjakagnacʿ)
- ընդարձակագոյն (əndarjakagoyn)
- ընդարձակաձեռն (əndarjakajeṙn)
- ընդարձակամիտ (əndarjakamit)
- ընդարձակամտութիւն (əndarjakamtutʿiwn)
- ընդարձակայարկ (əndarjakayark)
- ընդարձակապէս (əndarjakapēs)
- ընդարձակասուն (əndarjakasun)
- ընդարձակասրահ (əndarjakasrah)
- ընդարձակատար (əndarjakatar)
- ընդարձակատարր (əndarjakatarr)
- ընդարձակեմ (əndarjakem)
- ընդարձակերասանակ (əndarjakerasanak)
- ընդարձակեցուցանեմ (əndarjakecʿucʿanem)
- ընդարձակիչ (əndarjakičʿ)
- ընդարձակութիւն (əndarjakutʿiwn)
- ընդարձակումն (əndarjakumn)
- ինքնարձակեցիկ (inkʿnarjakecʿik)
- իրահամարձակ (irahamarjak)
- լծարձակ (lcarjak)
- լծարձակութիւն (lcarjakutʿiwn)
- լուսարձակ (lusarjak)
- խառնարձակ (xaṙnarjak)
- ծայրարձակ (cayrarjak)
- ծայրարձակեալ (cayrarjakeal)
- ծայրարձակութիւն (cayrarjakutʿiwn)
- ծլարձակութիւն (clarjakutʿiwn)
- համարզակիմ (hamarzakim)
- համարձակ (hamarjak)
- համարձակաբար (hamarjakabar)
- համարձակաբարբառ (hamarjakabarbaṙ)
- համարձակաբերան (hamarjakaberan)
- համարձակագոյն (hamarjakagoyn)
- համարձակադէմ (hamarjakadēm)
- համարձակախօս (hamarjakaxōs)
- համարձակական (hamarjakakan)
- համարձակահայեաց (hamarjakahayeacʿ)
- համարձակաձայն (hamarjakajayn)
- համարձակամարտ (hamarjakamart)
- համարձակապէս (hamarjakapēs)
- համարձակատես (hamarjakates)
- համարձակափայլ (hamarjakapʿayl)
- համարձակելի (hamarjakeli)
- համարձակեմ (hamarjakem)
- համարձակեցուցանեմ (hamarjakecʿucʿanem)
- համարձակիմ (hamarjakim)
- համարձակիչ (hamarjakičʿ)
- համարձակութիւն (hamarjakutʿiwn)
- հեռարձակ (heṙarjak)
- հերարձակ (herarjak)
- ձայնարձակ (jaynarjak)
- ձայնարձակութիւն (jaynarjakutʿiwn)
- ձեռնարձակութիւն (jeṙnarjakutʿiwn)
- ձիարձակ (jiarjak)
- ձիարձակարան (jiarjakaran)
- ճառագայթարձակ (čaṙagaytʿarjak)
- միզարձակ (mizarjak)
- մօրուարձակք (mōruarjakkʿ)
- յարձակեմ (yarjakem)
- յարձակեցուցանեմ (yarjakecʿucʿanem)
- յարձակեցուցիչ (yarjakecʿucʿičʿ)
- յարձակիմ (yarjakim)
- յարձակումն (yarjakumn)
- յեղադարձական (yeładarjakan)
- նախայարձակ (naxayarjak)
- ոստայարձակ (ostayarjak)
- սանձարձակ (sanjarjak)
- սրայարձակ (srayarjak)
- վերամբարձական (verambarjakan)
- վերարձակութիւն (verarjakutʿiwn)
- քաջահամարձակ (kʿaǰahamarjak)
Related terms
- ապահարզան (apaharzan)
- համհարզ (hamharz)
Descendants
- Armenian: արձակ (arjak)
References
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “արձակ”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 75ab
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836–1837), “արձակ”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Ačaṙean, Hračʿeay (1971), “արձակ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), volume I, 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press, pages 324–325