արագիլ
Armenian
Etymology
From Old Armenian արագիլ (aragil).
Pronunciation
- (Eastern Armenian, standard) IPA(key): [ɑɾɑˈɡil]
- (Western Armenian, standard) IPA(key): [ɑɾɑˈkʰil]
Audio (Eastern Armenian) (file) - Hyphenation: ա‧րա‧գիլ
Noun
արագիլ • (aragil)
- stork (bird of the family Ciconiidae)
Declension
i-type, animate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | արագիլ (aragil) | արագիլներ (aragilner) | ||
| dative | արագիլի (aragili) | արագիլների (aragilneri) | ||
| ablative | արագիլից (aragilicʿ) | արագիլներից (aragilnericʿ) | ||
| instrumental | արագիլով (aragilov) | արագիլներով (aragilnerov) | ||
| locative | — | — | ||
| definite forms | ||||
| nominative | արագիլը/արագիլն (aragilə/aragiln) | արագիլները/արագիլներն (aragilnerə/aragilnern) | ||
| dative | արագիլին (aragilin) | արագիլներին (aragilnerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | արագիլս (aragils) | արագիլներս (aragilners) | ||
| dative | արագիլիս (aragilis) | արագիլներիս (aragilneris) | ||
| ablative | արագիլիցս (aragilicʿs) | արագիլներիցս (aragilnericʿs) | ||
| instrumental | արագիլովս (aragilovs) | արագիլներովս (aragilnerovs) | ||
| locative | — | — | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | արագիլդ (aragild) | արագիլներդ (aragilnerd) | ||
| dative | արագիլիդ (aragilid) | արագիլներիդ (aragilnerid) | ||
| ablative | արագիլիցդ (aragilicʿd) | արագիլներիցդ (aragilnericʿd) | ||
| instrumental | արագիլովդ (aragilovd) | արագիլներովդ (aragilnerovd) | ||
| locative | — | — | ||
Old Armenian
Etymology
The origin is uncertain. Perhaps ultimately from Sumerian 𒀀𒊏𒀝𒄃𒄷 (a-ra-ak-gilimmušen /arikgilim, arakgilim/, “a kind of long-legged bird”, literally “stork cross (holding leg in cross posture)”),[1][2][3] from 𒀀𒊏𒀝𒄷 (a-ra-akmušen /arak/, “stork”) and 𒄃 (gilim, “barrier, bolt; to lie across; to be entwined; to entwine, twist; to block”). Note also Classical Syriac ܗܪܓܠܐ (/hrglʾ/, “stork”),[4][5] Assyrian Neo-Aramaic ܗܪܓܠܐ (hargālā, “stork”);[6] Bengali হাড়গিলা (haṛgila), Hindi हड़गिल्ला (haṛgillā, “argala, greater adjutant”). In view of the Indian words, it is interesting that Middle Armenian րաքիլ (rakʿil) refers to a bird from India.[7]
Noun
արագիլ • (aragil)
- stork (bird of the family Ciconiidae) or heron (bird of the family Ardeidae)
- Synonym: տառեղն (taṙełn)
- 5th century, Bible, Leviticus 11.19:[8]
- […] եւ արագիլ (var. խարագուլ) եւ քարարդ, եւ որ ինչ նման իցէ նոցա, եւ յոպոպ, եւ չիղջ […]
- […] ew aragil (var. xaragul) ew kʿarard, ew or inčʿ nman icʿē nocʿa, ew yopop, ew čʿiłǰ […]
- Translation by Brenton Septuagint Translation
- […] and the heron, and the lapwing, and the like to it, and the hoopoe and the bat […]
- […] եւ արագիլ (var. խարագուլ) եւ քարարդ, եւ որ ինչ նման իցէ նոցա, եւ յոպոպ, եւ չիղջ […]
- 5th century, Bible, Deuteronomy 14.15:
- եւ զջայլամն եւ զբու եւ զճայ եւ զարագիլ։
- ew zǰaylamn ew zbu ew zčay ew zaragil.
- Translation by Brenton Septuagint Translation
- and the sparrow, and the owl, and the seamew, and the heron
- եւ զջայլամն եւ զբու եւ զճայ եւ զարագիլ։
- 5th century, Bible, Psalms 103.17:
- Անդ թռչունք երկնից ձագս հանցեն, եւ բոյն արագլի ապաւէն է նոցա։
- And tʿṙčʿunkʿ erknicʿ jags hancʿen, ew boyn aragli apawēn ē nocʿa.
- Translation by Brenton Septuagint Translation
- There the sparrows will build their nests; and the house of the heron takes the lead among them.
- Անդ թռչունք երկնից ձագս հանցեն, եւ բոյն արագլի ապաւէն է նոցա։
- 6th century, Philo of Alexandria, Yałags tasn banicʿn [De Specialibus Legibus III, De Decalogo] :
- Արագլաց որ ծերունիքն են, անդէն կան մնան ի բոյնս, ոչ կարացեալք թռչել․
- Araglacʿ or cerunikʿn en, andēn kan mnan i boyns, očʿ karacʿealkʿ tʿṙčʿel;
- Արագլաց որ ծերունիքն են, անդէն կան մնան ի բոյնս, ոչ կարացեալք թռչել․
Usage notes
In the Bible, translates Ancient Greek ἐρῳδιός (erōidiós). Elsewhere, corresponds to πελαργός (pelargós). See the usage note in տառեղն (taṙełn).
Declension
i-a-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | արագիլ (aragil) | արագիլք (aragilkʿ) | |
| genitive | արագլի (aragli) | արագլաց (araglacʿ) | |
| dative | արագլի (aragli) | արագլաց (araglacʿ) | |
| accusative | արագիլ (aragil) | արագիլս (aragils) | |
| ablative | արագլէ (araglē) | արագլաց (araglacʿ) | |
| instrumental | արագլաւ (araglaw) | արագլաւք = արագլօք (araglawkʿ = araglōkʿ) | |
| locative | արագլի (aragli) | արագիլս (aragils) |
Descendants
- Armenian: արագիլ (aragil)
- Middle Armenian: արաքիլ (arakʿil), րաքիլ (rakʿil)
References
- Sagəzean, Yovh. (1909), “Akʿkʿadean lezu [Akkadian Language]”, in Handes Amsorya (in Armenian), volume 20, issue 11, Vienna: Mekhitarist Press, page 335
- Karst, Josef (1911), “Zur ethnischen Stellung der Armenier”, in N. Akinean, editor, Huschardzan. Festschrift aus Anlass des 100-jahrigen Bestandes der Mechitaristen-Kongregation in Wien (1811–1911), und des 25. Jahrganges der philosophischen Monatsschrift Handes amsorya (1887–1911) (in German), Vienna: Verl. der Mechitaristen-Kongregation, page 402
- Łapʿancʿyan, Grigor (1945) Ara Gełecʿki paštamunkʿə [The Worship of Ara the Beautiful] (in Armenian), Yerevan: Academy Press, page 139
- Payne Smith, Robert (1879–1901) Thesaurus Syriacus (in Latin), Oxford: Clarendon Press, column 1050
- “hrgl”, in The Comprehensive Aramaic Lexicon Project, Cincinnati: Hebrew Union College, 1986–, retrieved 2020-02-23
- “ܗܪܓܠܐ”, in Sureth Dictionary, Association Assyrophile de France, accessed 2020-02-23
- Łazaryan, Ṙ. S.; Avetisyan, H. M. (2009), “րաքիլ”, in Miǰin hayereni baṙaran [Dictionary of Middle Armenian] (in Armenian), 2nd edition, Yerevan: University Press, page 770b
- Zēytʿunean A. S., editor (1993) Girkʿ Łewtacʿwocʿ [Book of Leviticus] (Hay hnaguyn tʿargmanakan hušarjanner; 4), critical text, Antelias: Holy See of Cilicia, page 85
Further reading
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836), “արագիլ”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), volume I, Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 337c
- Ačaṙean, Hračʿeay (1971), “արագիլ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), volume I, 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press, pages 292–293, connecting with πελαργός (pelargós)
- Fournet, Arnaud (2013), “About the Vocalic System of Armenian Words of Substratic Origin”, in Archív Orientalni, volume 81, issue 2, page 4 of 207–222
- Greppin, John A. C. (1983), “An Etymological Dictionary of the Indo-European Components of Armenian”, in Bazmavep, volume 141, issue 1–4, Venice, page 307
- Łazarean, Ṙ. S. (2000), “արագիլ”, in Tʿosunean G. B., editor, Grabari baṙaran [Dictionary of Old Armenian] (in Armenian), volume I, Yerevan: University Press, page 200a
- J̌ahukyan, Geworg (1987) Hayocʿ lezvi patmutʿyun; naxagrayin žamanakašrǰan [History of the Armenian language: The Pre-Literary Period] (in Armenian), Yerevan: Academy Press, page 311
- J̌ahukyan, Geworg (2010), “արագիլ”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik, page 83b
- Lagarde, Paul de (1877) Armenische Studien (in German), Göttingen: Dieterich, § 225, page 19, connecting with πελαργός (pelargós)
- Martirosyan, Hrach (2008) Studies in Armenian etymology : with special emphasis on dialects and culture Indo-European heritage (Doctoral thesis), Leiden University, pages 125–127
- Olsen, Birgit Anette (1999) The noun in Biblical Armenian: origin and word-formation: with special emphasis on the Indo-European heritage (Trends in linguistics. Studies and monographs; 119), Berlin, New York: Mouton de Gruyter, page 938
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “արագիլ”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 69b
- Witczak, K. T. (1999), “Studies in Armenian etymology (1-30)”, in Studia etymologica Cracoviensia, issue 4, page 182