անցանեմ
Old Armenian
Etymology
անց (ancʿ) + -ան- (-an-)
Verb
անցանեմ • (ancʿanem)
- to pass; to flow, to run
- անցանել զանցանել ― ancʿanel zancʿanel ― to exceed; to surpass, to excel
- անցանել զբանիւ՝ ըստ հրամանն ― ancʿanel zbaniw, əst hramann ― to infringe, to transgress, to violate, to break
- անցանել ընդ մէջ ― ancʿanel ənd mēǰ ― to cross; to pierce, to penetrate
- անցանել վերստին ― ancʿanel verstin ― to repass
- անցանել ի տեղի այլոյ ― ancʿanel i tełi ayloy ― to succeed
- անցանել ընդոստ ― ancʿanel əndost ― to leap
- անցանել արագ ― ancʿanel arag ― to hasten
- անցանել զաւուրբք ― ancʿanel zawurbkʿ ― to grow old
- անցանել ժամանակի ― ancʿanel žamanaki ― to elapse (of a time)
- հատանել անցանել ― hatanel ancʿanel ― to cross, to traverse
- անցանել ըստ չափ՝ ըստ սահման ― ancʿanel əst čʿapʿ, əst sahman ― to surpass, to exceed, to go beyond the limit
- անցանել հապճեպ զբազում իւիք ― ancʿanel hapčep zbazum iwikʿ ― to pass rapidly over many things
- սակաւ ինչ անցանել բանիւ ― sakaw inčʿ ancʿanel baniw ― to speak briefly
- անցեալ ― ancʿeal ― passed
- անցեալ զաւուրբք ― ancʿeal zawurbkʿ ― old, advanced in age
- անցեալ ժամանակ ― ancʿeal žamanak ― the time past
- to pass away, to end, to cease
- անցանել ճրագի ― ancʿanel čragi ― to be extinguished (of a lamp)
- անցանել յաշխարհէ ― ancʿanel yašxarhē ― to die, to expire
- to pass over, to omit
- to busy oneself by doing something, by talking
- to happen, to occur
- անցանել անցից ― ancʿanel ancʿicʿ ― to happen
Conjugation
active
| infinitive | անցանել (ancʿanel) | participle | անցեալ (ancʿeal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | անցուցանեմ (ancʿucʿanem) | aorist stem | անց- (ancʿ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | անցանեմ (ancʿanem) | անցանես (ancʿanes) | անցանէ (ancʿanē) | անցանեմք (ancʿanemkʿ) | անցանէք (ancʿanēkʿ) | անցանեն (ancʿanen) | |
| imperfect | անցանէի, անցանեի* (ancʿanēi, ancʿanei*) | անցանէիր, անցանեիր* (ancʿanēir, ancʿaneir*) | անցանէր (ancʿanēr) | անցանէաք, անցանեաք* (ancʿanēakʿ, ancʿaneakʿ*) | անցանէիք, անցանեիք* (ancʿanēikʿ, ancʿaneikʿ*) | անցանէին, անցանեին* (ancʿanēin, ancʿanein*) | |
| aorist | անցի (ancʿi) | անցեր (ancʿer) | անց, էանց* (ancʿ, ēancʿ*) | անցաք (ancʿakʿ) | անցէք, անցիք (ancʿēkʿ, ancʿikʿ) | անցին (ancʿin) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | անցանիցեմ (ancʿanicʿem) | անցանիցես (ancʿanicʿes) | անցանիցէ (ancʿanicʿē) | անցանիցեմք (ancʿanicʿemkʿ) | անցանիցէք (ancʿanicʿēkʿ) | անցանիցեն (ancʿanicʿen) | |
| aorist | անցից (ancʿicʿ) | անցցես (ancʿcʿes) | անցցէ (ancʿcʿē) | անցցուք (ancʿcʿukʿ) | անցջիք (ancʿǰikʿ) | անցցեն (ancʿcʿen) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | ա՛նց (áncʿ) | — | — | անցէ՛ք (ancʿḗkʿ) | — | |
| cohortative | — | անցջի՛ր (ancʿǰír) | — | — | անցջի՛ք (ancʿǰíkʿ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ անցաներ (mí ancʿaner) | — | — | մի՛ անցանէք (mí ancʿanēkʿ) | — | |
| *rare an unusual mediopassive third-person singular aorist անցեաւ (ancʿeaw) is also attested | |||||||
mediopassive
| infinitive | անցանել, անցանիլ* (ancʿanel, ancʿanil*) | participle | անցեալ (ancʿeal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | անցուցանեմ (ancʿucʿanem) | aorist stem | անց- (ancʿ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | անցանիմ (ancʿanim) | անցանիս (ancʿanis) | անցանի (ancʿani) | անցանիմք (ancʿanimkʿ) | անցանիք (ancʿanikʿ) | անցանին (ancʿanin) | |
| imperfect | անցանէի (ancʿanēi) | անցանէիր (ancʿanēir) | անցանէր, անցանիւր (ancʿanēr, ancʿaniwr) | անցանէաք (ancʿanēakʿ) | անցանէիք (ancʿanēikʿ) | անցանէին (ancʿanēin) | |
| aorist | անցայ (ancʿay) | անցար (ancʿar) | անցաւ (ancʿaw) | անցաք (ancʿakʿ) | անցայք (ancʿaykʿ) | անցան (ancʿan) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | անցանիցիմ (ancʿanicʿim) | անցանիցիս (ancʿanicʿis) | անցանիցի (ancʿanicʿi) | անցանիցիմք (ancʿanicʿimkʿ) | անցանիցիք (ancʿanicʿikʿ) | անցանիցին (ancʿanicʿin) | |
| aorist | անցայց (ancʿaycʿ) | անցցիս (ancʿcʿis) | անցցի (ancʿcʿi) | անցցուք (ancʿcʿukʿ) | անցջիք (ancʿǰikʿ) | անցցին (ancʿcʿin) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | անցի՛ր (ancʿír) | — | — | անցարո՛ւք (ancʿarúkʿ) | — | |
| cohortative | — | անցջի՛ր (ancʿǰír) | — | — | անցջի՛ք (ancʿǰíkʿ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ անցանիր (mí ancʿanir) | — | — | մի՛ անցանիք (mí ancʿanikʿ) | — | |
| *post-classical an unusual mediopassive third-person singular aorist անցեաւ (ancʿeaw) is also attested | |||||||
Descendants
- Armenian: անցնել (ancʿnel), անցյալ (ancʿyal)
References
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “անցանեմ”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Ačaṙean, Hračʿeay (1971), “անց”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), volume I, 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press, pages 212–213