ամփոփեմ
Old Armenian
Alternative forms
- ամբփոփեմ (ambpʿopʿem), անփոփեմ (anpʿopʿem)
Etymology
From ամփոփ (ampʿopʿ).
Verb
ամփոփեմ • (ampʿopʿem)
- (transitive) to gather, to assemble
- 5th century, with changes and additions in later centuries, Baroyaxōs [Physiologus] Earliest recension (TR).5.2–3:[1]
- Յորժամ տեսանէ զնաւս առագաստեալս, նմանի նոցա․ ամբառնայ զթեւս ի նմանութիւն առագաստաց եւ հակառակի ընդ նաւսն․ եւ երթա վտաւանս երեսուն կամ քառասուն․ իբրեւ վաստակի, խոնարհեցուցանէ զթեւսն եւ յինքն ամբփոփէ յաշխատութենէ։
- Yoržam tesanē znaws aṙagasteals, nmani nocʿa; ambaṙnay ztʿews i nmanutʿiwn aṙagastacʿ ew hakaṙaki ənd nawsn; ew ertʿa vtawans eresun kam kʿaṙasun; ibrew vastaki, xonarhecʿucʿanē ztʿewsn ew yinkʿn ambpʿopʿē yašxatutʿenē.
- Translation by Gohar Muradyan
- When it [the "saw-fish"] sees ships driven by sails, it imitates them: it raises its wings like sails and competes with the ships. After racing 30 or 40 stadia, growing tired, it brings the wings down and folds them to itself because of fatigue.
- Յորժամ տեսանէ զնաւս առագաստեալս, նմանի նոցա․ ամբառնայ զթեւս ի նմանութիւն առագաստաց եւ հակառակի ընդ նաւսն․ եւ երթա վտաւանս երեսուն կամ քառասուն․ իբրեւ վաստակի, խոնարհեցուցանէ զթեւսն եւ յինքն ամբփոփէ յաշխատութենէ։
- (transitive) to contain; to enclose
- (transitive) to shorten
Conjugation
active
| infinitive | ամփոփել (ampʿopʿel) | participle | ամփոփեցեալ, ամփոփեալ (ampʿopʿecʿeal, ampʿopʿeal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | ամփոփեց- (ampʿopʿecʿ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | ամփոփեմ (ampʿopʿem) | ամփոփես (ampʿopʿes) | ամփոփէ (ampʿopʿē) | ամփոփեմք (ampʿopʿemkʿ) | ամփոփէք (ampʿopʿēkʿ) | ամփոփեն (ampʿopʿen) | |
| imperfect | ամփոփէի, ամփոփեի* (ampʿopʿēi, ampʿopʿei*) | ամփոփէիր, ամփոփեիր* (ampʿopʿēir, ampʿopʿeir*) | ամփոփէր (ampʿopʿēr) | ամփոփէաք, ամփոփեաք* (ampʿopʿēakʿ, ampʿopʿeakʿ*) | ամփոփէիք, ամփոփեիք* (ampʿopʿēikʿ, ampʿopʿeikʿ*) | ամփոփէին, ամփոփեին* (ampʿopʿēin, ampʿopʿein*) | |
| aorist | ամփոփեցի (ampʿopʿecʿi) | ամփոփեցեր (ampʿopʿecʿer) | ամփոփեաց (ampʿopʿeacʿ) | ամփոփեցաք (ampʿopʿecʿakʿ) | ամփոփեցէք, ամփոփեցիք (ampʿopʿecʿēkʿ, ampʿopʿecʿikʿ) | ամփոփեցին (ampʿopʿecʿin) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | ամփոփիցեմ (ampʿopʿicʿem) | ամփոփիցես (ampʿopʿicʿes) | ամփոփիցէ (ampʿopʿicʿē) | ամփոփիցեմք (ampʿopʿicʿemkʿ) | ամփոփիցէք (ampʿopʿicʿēkʿ) | ամփոփիցեն (ampʿopʿicʿen) | |
| aorist | ամփոփեցից (ampʿopʿecʿicʿ) | ամփոփեսցես (ampʿopʿescʿes) | ամփոփեսցէ (ampʿopʿescʿē) | ամփոփեսցուք (ampʿopʿescʿukʿ) | ամփոփեսջիք (ampʿopʿesǰikʿ) | ամփոփեսցեն (ampʿopʿescʿen) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | ամփոփեա՛ (ampʿopʿeá) | — | — | ամփոփեցէ՛ք (ampʿopʿecʿḗkʿ) | — | |
| cohortative | — | ամփոփեսջի՛ր (ampʿopʿesǰír) | — | — | ամփոփեսջի՛ք (ampʿopʿesǰíkʿ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ ամփոփեր (mí ampʿopʿer) | — | — | մի՛ ամփոփէք (mí ampʿopʿēkʿ) | — | |
| *rare | |||||||
mediopassive
| infinitive | ամփոփել, ամփոփիլ* (ampʿopʿel, ampʿopʿil*) | participle | ամփոփեցեալ, ամփոփեալ (ampʿopʿecʿeal, ampʿopʿeal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | ամփոփեց- (ampʿopʿecʿ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | ամփոփիմ (ampʿopʿim) | ամփոփիս (ampʿopʿis) | ամփոփի (ampʿopʿi) | ամփոփիմք (ampʿopʿimkʿ) | ամփոփիք (ampʿopʿikʿ) | ամփոփին (ampʿopʿin) | |
| imperfect | ամփոփէի (ampʿopʿēi) | ամփոփէիր (ampʿopʿēir) | ամփոփէր, ամփոփիւր (ampʿopʿēr, ampʿopʿiwr) | ամփոփէաք (ampʿopʿēakʿ) | ամփոփէիք (ampʿopʿēikʿ) | ամփոփէին (ampʿopʿēin) | |
| aorist | ամփոփեցայ (ampʿopʿecʿay) | ամփոփեցար (ampʿopʿecʿar) | ամփոփեցաւ (ampʿopʿecʿaw) | ամփոփեցաք (ampʿopʿecʿakʿ) | ամփոփեցայք (ampʿopʿecʿaykʿ) | ամփոփեցան (ampʿopʿecʿan) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | ամփոփիցիմ (ampʿopʿicʿim) | ամփոփիցիս (ampʿopʿicʿis) | ամփոփիցի (ampʿopʿicʿi) | ամփոփիցիմք (ampʿopʿicʿimkʿ) | ամփոփիցիք (ampʿopʿicʿikʿ) | ամփոփիցին (ampʿopʿicʿin) | |
| aorist | ամփոփեցայց (ampʿopʿecʿaycʿ) | ամփոփեսցիս (ampʿopʿescʿis) | ամփոփեսցի (ampʿopʿescʿi) | ամփոփեսցուք (ampʿopʿescʿukʿ) | ամփոփեսջիք (ampʿopʿesǰikʿ) | ամփոփեսցին (ampʿopʿescʿin) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | ամփոփեա՛ց (ampʿopʿeácʿ) | — | — | ամփոփեցարո՛ւք (ampʿopʿecʿarúkʿ) | — | |
| cohortative | — | ամփոփեսջի՛ր (ampʿopʿesǰír) | — | — | ամփոփեսջի՛ք (ampʿopʿesǰíkʿ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ ամփոփիր (mí ampʿopʿir) | — | — | մի՛ ամփոփիք (mí ampʿopʿikʿ) | — | |
| *post-classical | |||||||
Descendants
- Armenian: ամփոփել (ampʿopʿel)
Further reading
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836–1837) , “ամփոփեմ”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879) , “ամփոփեմ”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879) , “ամփոփիմ”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
References
- Muradyan, Gohar (2005) Physiologus: The Greek and Armenian Versions with a Study of Translation Technique (Hebrew University Armenian Studies; 6), Leuven – Paris – Dudley: Peeters, pages 93—94, 144