ամբողջ
Armenian
Etymology
From Old Armenian ամբողջ (ambołǰ).
Pronunciation
- (Eastern Armenian, standard) IPA(key): [ɑmˈbɔχt͡ʃʰ]
- (Western Armenian, standard) IPA(key): [ɑmˈpʰɔχt͡ʃʰ]
Audio (file)
Adjective
ամբողջ • (ambołǰ)
- entire, whole, all
- ամբողջ օրը ― ambołǰ ōrə ― whole day
- ամբողջ քաղաքը գիտեր ― ambołǰ kʿałakʿə giter ― the whole city knew
- ամբողջ ուժով ― ambołǰ užov ― with all might
- whole, complete, without deficit
- ամբողջ թիվ ― ambołǰ tʿiv ― whole number
- whole, without interruptions
Declension
i-type, inanimate (Eastern Armenian)
| singular (singulare tantum) | ||||
|---|---|---|---|---|
| nominative | ամբողջ (ambołǰ) | |||
| dative | ամբողջի (ambołǰi) | |||
| ablative | ամբողջից (ambołǰicʿ) | |||
| instrumental | ամբողջով (ambołǰov) | |||
| locative | ամբողջում (ambołǰum) | |||
| definite forms | ||||
| nominative | ամբողջը/ամբողջն (ambołǰə/ambołǰn) | |||
| dative | ամբողջին (ambołǰin) | |||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | ամբողջս (ambołǰs) | |||
| dative | ամբողջիս (ambołǰis) | |||
| ablative | ամբողջիցս (ambołǰicʿs) | |||
| instrumental | ամբողջովս (ambołǰovs) | |||
| locative | ամբողջումս (ambołǰums) | |||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | ամբողջդ (ambołǰd) | |||
| dative | ամբողջիդ (ambołǰid) | |||
| ablative | ամբողջիցդ (ambołǰicʿd) | |||
| instrumental | ամբողջովդ (ambołǰovd) | |||
| locative | ամբողջումդ (ambołǰumd) | |||
Synonyms
- (entire, whole): ողջ (ołǰ), լրիվ (lriv), (dialectal) սաղ (sał)
Noun
ամբողջ • (ambołǰ)
- entirety, wholeness, totality, completeness
- ամբողջը ― ambołǰə ― everything
Declension
i-type, inanimate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | ամբողջ (ambołǰ) | ամբողջներ (ambołǰner) | ||
| dative | ամբողջի (ambołǰi) | ամբողջների (ambołǰneri) | ||
| ablative | ամբողջից (ambołǰicʿ) | ամբողջներից (ambołǰnericʿ) | ||
| instrumental | ամբողջով (ambołǰov) | ամբողջներով (ambołǰnerov) | ||
| locative | ամբողջում (ambołǰum) | ամբողջներում (ambołǰnerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | ամբողջը/ամբողջն (ambołǰə/ambołǰn) | ամբողջները/ամբողջներն (ambołǰnerə/ambołǰnern) | ||
| dative | ամբողջին (ambołǰin) | ամբողջներին (ambołǰnerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | ամբողջս (ambołǰs) | ամբողջներս (ambołǰners) | ||
| dative | ամբողջիս (ambołǰis) | ամբողջներիս (ambołǰneris) | ||
| ablative | ամբողջիցս (ambołǰicʿs) | ամբողջներիցս (ambołǰnericʿs) | ||
| instrumental | ամբողջովս (ambołǰovs) | ամբողջներովս (ambołǰnerovs) | ||
| locative | ամբողջումս (ambołǰums) | ամբողջներումս (ambołǰnerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | ամբողջդ (ambołǰd) | ամբողջներդ (ambołǰnerd) | ||
| dative | ամբողջիդ (ambołǰid) | ամբողջներիդ (ambołǰnerid) | ||
| ablative | ամբողջիցդ (ambołǰicʿd) | ամբողջներիցդ (ambołǰnericʿd) | ||
| instrumental | ամբողջովդ (ambołǰovd) | ամբողջներովդ (ambołǰnerovd) | ||
| locative | ամբողջումդ (ambołǰumd) | ամբողջներումդ (ambołǰnerumd) | ||
Derived terms
- ամբողջատիրական (ambołǰatirakan)
Old Armenian
Alternative forms
- ամպողջ (ampołǰ)
Etymology
Composed of ողջ (ołǰ) and the obsolete prefix *ամբ- (*amb-) from Proto-Indo-European *h₂m̥bʰi (“around”).[1][2][3]
Adjective
ամբողջ • (ambołǰ)
- entire, whole, total
- whole, complete, perfect, exact; unscathed, intact, unhurt
Declension
i-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | ամբողջ (ambołǰ) | ամբողջք (ambołǰkʿ) | |
| genitive | ամբողջի (ambołǰi) | ամբողջից (ambołǰicʿ) | |
| dative | ամբողջի (ambołǰi) | ամբողջից (ambołǰicʿ) | |
| accusative | ամբողջ (ambołǰ) | ամբողջս (ambołǰs) | |
| ablative | ամբողջէ (ambołǰē) | ամբողջից (ambołǰicʿ) | |
| instrumental | ամբողջիւ (ambołǰiw) | ամբողջիւք (ambołǰiwkʿ) | |
| locative | ամբողջի (ambołǰi) | ամբողջս (ambołǰs) |
Synonyms
- (entire): բոլոր (bolor), բովանդակ (bovandak)
- (complete, intact): ողջ (ołǰ), անարատ (anarat), անվնաս (anvnas)
Derived terms
- ամբողջախոհ (ambołǰaxoh)
- ամբողջախոհագոյն (ambołǰaxohagoyn)
- ամբողջական (ambołǰakan)
- ամբողջան (ambołǰan)
- ամբողջանամ (ambołǰanam)
- ամբողջապէս (ambołǰapēs)
- անամբողջախոհ (anambołǰaxoh)
Descendants
- Armenian: ամբողջ (ambołǰ)
References
- Ačaṙyan, Hračʿya (1940) Hayocʿ lezvi patmutʿyun [History of the Armenian Language] (in Armenian), volume I, Yerevan: University Press, pages 36–37
- Ačaṙean, Hračʿeay (1971–1979), “ամբողջ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
- Martirosyan, Hrach (2010), “amboɫǰ”, in Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden, Boston: Brill, page 47
Further reading
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “ամբողջ”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836–1837), “ամբողջ”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy