աղճատեմ
Old Armenian
Etymology
Ačaṙyan leaves the origin open. J̌ahukyan initially derived from Proto-Indo-European *l̥g-yo-, from the zero-grade of *elg- (“miserable, poor”), whence possibly աղկաղկ (ałkałk). Later he prefers Ałayan's etymology—derivation from Proto-Indo-European *l̥-gy-, from *h₃elh₁- (“to destroy”). Ałayan calls -ատ (-at) a suffix; compare -ատ (-at) and -ատ- (-at-).
Verb
աղճատեմ • (ałčatem)
- (transitive) to destroy, to crush, to spoil
- (in the mediopassive, intransitive) to grow decrepit, to become senile, to dote; to talk nonsense
- աղճատեալ ծեր ― ałčateal cer ― garrulous and decrepit old man
- (in the mediopassive, intransitive) to rave, to be delirious
- (in the mediopassive, intransitive) to die
Conjugation
active
| infinitive | աղճատել (ałčatel) | participle | աղճատեցեալ, աղճատեալ (ałčatecʿeal, ałčateal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | աղճատեց- (ałčatecʿ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | աղճատեմ (ałčatem) | աղճատես (ałčates) | աղճատէ (ałčatē) | աղճատեմք (ałčatemkʿ) | աղճատէք (ałčatēkʿ) | աղճատեն (ałčaten) | |
| imperfect | աղճատէի, աղճատեի* (ałčatēi, ałčatei*) | աղճատէիր, աղճատեիր* (ałčatēir, ałčateir*) | աղճատէր (ałčatēr) | աղճատէաք, աղճատեաք* (ałčatēakʿ, ałčateakʿ*) | աղճատէիք, աղճատեիք* (ałčatēikʿ, ałčateikʿ*) | աղճատէին, աղճատեին* (ałčatēin, ałčatein*) | |
| aorist | աղճատեցի (ałčatecʿi) | աղճատեցեր (ałčatecʿer) | աղճատեաց (ałčateacʿ) | աղճատեցաք (ałčatecʿakʿ) | աղճատեցէք, աղճատեցիք (ałčatecʿēkʿ, ałčatecʿikʿ) | աղճատեցին (ałčatecʿin) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | աղճատիցեմ (ałčaticʿem) | աղճատիցես (ałčaticʿes) | աղճատիցէ (ałčaticʿē) | աղճատիցեմք (ałčaticʿemkʿ) | աղճատիցէք (ałčaticʿēkʿ) | աղճատիցեն (ałčaticʿen) | |
| aorist | աղճատեցից (ałčatecʿicʿ) | աղճատեսցես (ałčatescʿes) | աղճատեսցէ (ałčatescʿē) | աղճատեսցուք (ałčatescʿukʿ) | աղճատեսջիք (ałčatesǰikʿ) | աղճատեսցեն (ałčatescʿen) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | աղճատեա՛ (ałčateá) | — | — | աղճատեցէ՛ք (ałčatecʿḗkʿ) | — | |
| cohortative | — | աղճատեսջի՛ր (ałčatesǰír) | — | — | աղճատեսջի՛ք (ałčatesǰíkʿ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ աղճատեր (mí ałčater) | — | — | մի՛ աղճատէք (mí ałčatēkʿ) | — | |
| *rare | |||||||
mediopassive
| infinitive | աղճատել, աղճատիլ* (ałčatel, ałčatil*) | participle | աղճատեցեալ, աղճատեալ (ałčatecʿeal, ałčateal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | աղճատեց- (ałčatecʿ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | աղճատիմ (ałčatim) | աղճատիս (ałčatis) | աղճատի (ałčati) | աղճատիմք (ałčatimkʿ) | աղճատիք (ałčatikʿ) | աղճատին (ałčatin) | |
| imperfect | աղճատէի (ałčatēi) | աղճատէիր (ałčatēir) | աղճատէր, աղճատիւր (ałčatēr, ałčatiwr) | աղճատէաք (ałčatēakʿ) | աղճատէիք (ałčatēikʿ) | աղճատէին (ałčatēin) | |
| aorist | աղճատեցայ (ałčatecʿay) | աղճատեցար (ałčatecʿar) | աղճատեցաւ (ałčatecʿaw) | աղճատեցաք (ałčatecʿakʿ) | աղճատեցայք (ałčatecʿaykʿ) | աղճատեցան (ałčatecʿan) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | աղճատիցիմ (ałčaticʿim) | աղճատիցիս (ałčaticʿis) | աղճատիցի (ałčaticʿi) | աղճատիցիմք (ałčaticʿimkʿ) | աղճատիցիք (ałčaticʿikʿ) | աղճատիցին (ałčaticʿin) | |
| aorist | աղճատեցայց (ałčatecʿaycʿ) | աղճատեսցիս (ałčatescʿis) | աղճատեսցի (ałčatescʿi) | աղճատեսցուք (ałčatescʿukʿ) | աղճատեսջիք (ałčatesǰikʿ) | աղճատեսցին (ałčatescʿin) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | աղճատեա՛ց (ałčateácʿ) | — | — | աղճատեցարո՛ւք (ałčatecʿarúkʿ) | — | |
| cohortative | — | աղճատեսջի՛ր (ałčatesǰír) | — | — | աղճատեսջի՛ք (ałčatesǰíkʿ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ աղճատիր (mí ałčatir) | — | — | մի՛ աղճատիք (mí ałčatikʿ) | — | |
| *post-classical | |||||||
Derived terms
- աղճատաբանեմ (ałčatabanem)
- աղճատանք (ałčatankʿ)
- աղճատիչ (ałčatičʿ)
Descendants
- Armenian: աղճատել (ałčatel)
References
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “աղճատիմ”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836–1837), “աղճատեմ”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Ačaṙean, Hračʿeay (1971), “աղճատ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), volume I, 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press, page 133a
- Pokorny, Julius (1959), “elg-”, in Indogermanisches etymologisches Wörterbuch [Indo-European Etymological Dictionary] (in German), volume 1, Bern, München: Francke Verlag, page 310
- Pokorny, Julius (1959), “⁵el-”, in Indogermanisches etymologisches Wörterbuch [Indo-European Etymological Dictionary] (in German), volume 1, Bern, München: Francke Verlag, page 306
- Ałayan, Ēduard (1974) Baṙakʿnnakan ew stugabanakan hetazotutʿyunner [Lexicological and Etymological Studies] (in Armenian), Yerevan: Academy Press, pages 17–18
- J̌ahukyan, Geworg (2010), “աղճատ”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik, page 38b