ախտ
Armenian
Etymology
From Old Armenian ախտ (axt).
Pronunciation
- (Eastern Armenian, standard) IPA(key): [ɑχt]
- (Western Armenian, standard) IPA(key): [ɑχt]
Audio (file) - Homophones: աղտ (ałt)
Noun
ախտ • (axt)
- disease, illness
Declension
i-type, inanimate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | ախտ (axt) | ախտեր (axter) | ||
| dative | ախտի (axti) | ախտերի (axteri) | ||
| ablative | ախտից (axticʿ) | ախտերից (axtericʿ) | ||
| instrumental | ախտով (axtov) | ախտերով (axterov) | ||
| locative | ախտում (axtum) | ախտերում (axterum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | ախտը/ախտն (axtə/axtn) | ախտերը/ախտերն (axterə/axtern) | ||
| dative | ախտին (axtin) | ախտերին (axterin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | ախտս (axts) | ախտերս (axters) | ||
| dative | ախտիս (axtis) | ախտերիս (axteris) | ||
| ablative | ախտիցս (axticʿs) | ախտերիցս (axtericʿs) | ||
| instrumental | ախտովս (axtovs) | ախտերովս (axterovs) | ||
| locative | ախտումս (axtums) | ախտերումս (axterums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | ախտդ (axtd) | ախտերդ (axterd) | ||
| dative | ախտիդ (axtid) | ախտերիդ (axterid) | ||
| ablative | ախտիցդ (axticʿd) | ախտերիցդ (axtericʿd) | ||
| instrumental | ախտովդ (axtovd) | ախտերովդ (axterovd) | ||
| locative | ախտումդ (axtumd) | ախտերումդ (axterumd) | ||
Synonyms
- հիվանդություն (hivandutʿyun)
Derived terms
- ախտանիշ (axtaniš)
- դեղնախտ (dełnaxt)
- թոքախտ (tʿokʿaxt)
- լնդախտ (lndaxt)
- ծովախտ (covaxt)
- կարմրախտ (karmraxt)
- շաքարախտ (šakʿaraxt)
- պալարախտ (palaraxt)
Old Armenian
Etymology
An Iranian borrowing. Compare Middle Persian [script needed] (axt, “bad, ugly, sick; filth, corruption”), Persian آخ (ax), Avestan 𐬀𐬑𐬙𐬌 (axti, “suffering”).
Noun
ախտ • (axt)
- illness, disease, indisposition
- ախտ ցաւոց՝ դառնութիւն ― axt cʿawocʿ, daṙnutʿiwn ― calamity, plague, disaster, anything troublesome
- ախտ արտասուաց ― axt artasuacʿ ― tears
- ախտ քնոյ ― axt kʿnoy ― sleep
- ախտ մահու՝ մահացու ― axt mahu, mahacʿu ― mortal malady
- զախտս մահու ջերմանիլ ― zaxts mahu ǰermanil ― to be seriously, mortally ill
- passion, affection
- vice, bad habit
- ախտ մարդահաճութեան ― axt mardahačutʿean ― adulation, flattery
- սպաս ունել ախտի, մեծարել զախտ ― spas unel axti, mecarel zaxt ― to give oneself up to vice, pleasure
Declension
i-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | ախտ (axt) | ախտք (axtkʿ) | |
| genitive | ախտի (axti) | ախտից (axticʿ) | |
| dative | ախտի (axti) | ախտից (axticʿ) | |
| accusative | ախտ (axt) | ախտս (axts) | |
| ablative | ախտէ (axtē) | ախտից (axticʿ) | |
| instrumental | ախտիւ (axtiw) | ախտիւք (axtiwkʿ) | |
| locative | ախտի (axti) | ախտս (axts) |
Synonyms
- (disease): հիւանդութիւն (hiwandutʿiwn)
- (passion): կիրք (kirkʿ), մոլութիւն (molutʿiwn)
Derived terms
- ախտաբար (axtabar)
- ախտաբեկ (axtabek)
- ախտաբեր (axtaber)
- ախտաբերիմ (axtaberim)
- ախտաբիծ (axtabic)
- ախտաբոյժ (axtaboyž)
- ախտաբոյծ (axtaboyc)
- ախտաբորբոք (axtaborbokʿ)
- ախտագործ (axtagorc)
- ախտաժետ (axtažet)
- ախտաժետիմ (axtažetim)
- ախտաժետութիւն (axtažetutʿiwn)
- ախտաժէտ (axtažēt)
- ախտաժէտութիւն (axtažētutʿiwn)
- ախտալի (axtali)
- ախտալից (axtalicʿ)
- ախտախոնաւածին (axtaxonawacin)
- ախտածք (axtackʿ)
- ախտական (axtakan)
- ախտակեր (axtaker)
- ախտակիծ (axtakic)
- ախտակիր (axtakir)
- ախտակից (axtakicʿ)
- ախտակրական (axtakrakan)
- ախտակրեմ (axtakrem)
- ախտակրիմ (axtakrim)
- ախտակրութիւն (axtakrutʿiwn)
- ախտակցաբար (axtakcʿabar)
- ախտակցագոյն (axtakcʿagoyn)
- ախտակցեմ (axtakcʿem)
- ախտակցիմ (axtakcʿim)
- ախտակցութիւն (axtakcʿutʿiwn)
- ախտահալած (axtahalac)
- ախտահաւակ (axtahawak)
- ախտահաւաք (axtahawakʿ)
- ախտամարտ (axtamart)
- ախտամոլ (axtamol)
- ախտամոլի (axtamoli)
- ախտամոլութիւն (axtamolutʿiwn)
- ախտային (axtayin)
- ախտանամ (axtanam)
- ախտանկեալ (axtankeal)
- ախտաշարժ (axtašarž)
- ախտաշարժութիւն (axtašaržutʿiwn)
- ախտապաշար (axtapašar)
- ախտասէր (axtasēr)
- ախտասիրեմ (axtasirem)
- ախտասիրութիւն (axtasirutʿiwn)
- ախտասպան (axtaspan)
- ախտարար (axtarar)
- ախտարծարծ (axtarcarc)
- ախտացուցանեմ (axtacʿucʿanem)
- ախտաւոր (axtawor)
- ախտաւորաբար (axtaworabar)
- ախտաւորագոյն (axtaworagoyn)
- ախտաւորական (axtaworakan)
- ախտաւորիմ (axtaworim)
- ախտաւորութիւն (axtaworutʿiwn)
- ախտաքաղ (axtakʿał)
- ախտունակ (axtunak)
- ամէնախտալից (amēnaxtalicʿ)
- անախտ (anaxt)
- անախտաբար (anaxtabar)
- անախտագոյն (anaxtagoyn)
- անախտածին (anaxtacin)
- անախտական (anaxtakan)
- անախտականութիւն (anaxtakanutʿiwn)
- անախտակիր (anaxtakir)
- անախտակից (anaxtakicʿ)
- անախտակցութիւն (anaxtakcʿutʿiwn)
- անախտանալի (anaxtanali)
- անախտանամ (anaxtanam)
- անախտապէս (anaxtapēs)
- անախտաւորութիւն (anaxtaworutʿiwn)
- անախտութիւն (anaxtutʿiwn)
- անխախտական (anxaxtakan)
- անխախտելի (anxaxteli)
- բազմախտեան (bazmaxtean)
- բազմախտութիւն (bazmaxtutʿiwn)
- ժանտախտ (žantaxt)
- ժանտախտական (žantaxtakan)
- ծանրախտութիւն (canraxtutʿiwn)
- հեշտախտասէր (heštaxtasēr)
- հեշտախտիմ (heštaxtim)
- հեշտախտութիւն (heštaxtutʿiwn)
- նախախտութիւն (naxaxtutʿiwn)
- չարախտական (čʿaraxtakan)
- չարախտակցութիւն (čʿaraxtakcʿutʿiwn)
- չարախտավատ (čʿaraxtavat)
- չարախտավար (čʿaraxtavar)
Descendants
- Armenian: ախտ (axt)
References
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836–1837), “ախտ”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “ախտ”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Ačaṙean, Hračʿeay (1971–1979), “ախտ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press