ат

See also: ят, -ат, at, and аът

Azerbaijani

Noun

ат (definite accusative ату, plural атлар)

Cyrillic spelling of at (“horse”)

Declension

Declension of ат

	singular	plural
nominative	ат	атлар
definite accusative	аты	атлары
dative	ата	атлара
locative	атда	атларда
ablative	атдан	атлардан
definite genitive	атын	атлары

Bashkir

FWOTD – 12 November 2020

Аттар

Pronunciation

IPA^(key): [ɑt]
Hyphenation: ат (one syllable)

Etymology 1

From Proto-Turkic *at (“horse”)[1].

Noun

ат • (at)

horse
Аттың тышауы ысҡынған.
Attıŋ tışawı ısqınğan.
The horse's hobble has come loose.
Атлан, батыр, атҡа, тот һөңгөңдө!
Atlan, batır, atqa, tot höŋgöŋdö!
Young man, mount a horse, take your spear!
(Daut Yultyy)
Ат — кешенең тоғро юлдашы.
At — keşeneŋ toğro yuldaşı.
The horse is man's faithful companion.
Яҡшы атҡа сыбыртҡы кәрәкмәй.
Yaqşı atqa sıbırtqı käräkmäy.
For a good horse, no whip is needed.
(chess) knight

Declension

Inflection of ат (at)

	singular	plural
absolute	ат (at)	аттар (attar)
definite genitive	аттың (attıŋ)	аттарҙың (attarðıŋ)
dative	атҡа (atqa)	аттарға (attarğa)
definite accusative	атты (attı)	аттарҙы (attarðı)
locative	атта (atta)	аттарҙа (attarða)
ablative	аттан (attan)	аттарҙан (attarðan)

Derived terms

Аҡбуҙат (Aqbuðat)

Etymology 2

From Proto-Turkic *āt (“name”)[2].

Cognate withYakut аат (aat, “name”).

Noun

ат • (at)

(rare) (person's) name
- Ural-batyr (Bashkir folk epic):
  Егет, тыңла һүҙемде. Асыҡ күрҙең йөҙөмдө, Айһылыу тигән атым бар.
  Yeget, tıŋla hüðemde. Asıq kürðeŋ yöðömdö, Ayhılıw tigän atım bar.
  Young man, listen to what I say. You have clearly seen my face, I have my name that is Ayhïlïw.
Бар ҡоштарға баш булған Самрауатлы атам бар.
Bar qoştarğa baş bulğan Samraw atlı atam bar.
I have a father with the name of Samraw, who is the master of all birds.
reputation, repute

Declension

Inflection of ат (at)

	singular	plural
absolute	ат (at)	аттар (attar)
definite genitive	аттың (attıŋ)	аттарҙың (attarðıŋ)
dative	атҡа (atqa)	аттарға (attarğa)
definite accusative	атты (attı)	аттарҙы (attarðı)
locative	атта (atta)	аттарҙа (attarða)
ablative	аттан (attan)	аттарҙан (attarðan)

References

Bašqort teleneň akademik hüðlege. // An Academic Dictionary of the Bashkir Language. The Institute of History, Language and Literature, Ufa Science Center of the Russian Academy of Sciences. Ufa: Kitap, 2011. →ISBN. vol.1, p.359.

Starostin, Sergei; Dybo, Anna; Mudrak, Oleg (2003), “*ăt”, in Etymological dictionary of the Altaic languages (Handbuch der Orientalistik; VIII.8), Leiden, New York, Köln: E.J. Brill
Starostin, Sergei; Dybo, Anna; Mudrak, Oleg (2003), “*āt”, in Etymological dictionary of the Altaic languages (Handbuch der Orientalistik; VIII.8), Leiden, New York, Köln: E.J. Brill.

Bulgarian

Etymology

Borrowed from Ottoman Turkish آت‎ (at) (thereby modern Turkish at).

Noun

ат • (at) m (dialectal)

purebred horse, stallion

Declension

Declension of ат

	singular	plural
indefinite	ат at	а́тове átove
definite (subject form)	а́тът átǎt	а́товете átovete
definite (object form)	а́та áta	а́товете átovete
count form	—	а́та áta

References

ат in Rečnik na bǎlgarskija ezik (Institut za bǎlgarski ezik)
ат in Rečnik na bǎlgarskija ezik (Čitanka.Info)

Dolgan

Etymology

From Proto-Turkic *at (“horse”).

Noun

ат • (at)

horse

Kazakh

Cyrillic	ат (at)
Arabic	ات‎
Latin

Etymology

From Proto-Turkic *at, *ăt (“horse”). Cognate with Khakas ат (at), Southern Altai ат (at), Kyrgyz ат (at), Turkish at, etc.

Noun

ат • (at)

horse
(chess) knight

Declension

declension of ат

	singular (жекеше)	plural (көпше)
nominative (атау септік)	ат (at)	аттар (attar)
genitive (ілік септік)	аттың (attyñ)	аттардың (attardyñ)
dative (барыс септік)	атқа (atqa)	аттарға (attarğa)
accusative (табыс септік)	атты (atty)	аттарды (attardy)
locative (жатыс септік)	атта (atta)	аттарда (attarda)
ablative (шығыс септік)	аттан (attan)	аттардан (attardan)
instrumental (көмектес септік)	атпен (atpen)	аттармен (attarmen)

Synonyms

жылқы (jylqy)

Kumyk

Etymology 1

From Proto-Turkic *āt.

Noun

ат • (at)

name

Declension

Declension of ат (at)

	Singular	Plural
nominative	ат (at)	атлар (atlar)
accusative	атны (atnı)	атланы (atlanı)
dative	атгъа (atğa)	атлагъа (atlağa)
locative	атда (atda)	атларда (atlarda)
ablative	атдан (atdan)	атлардан (atlardan)
genitive	атны (atnı)	атланы (atlanı)

Possessive forms of ат (at)

1sg	Singular	Plural
nominative	атым (atım)	атларым (atlarım)
accusative	атымны (atımnı)	атларымны (atlarımnı)
dative	атымгъа (atımğa)	атларыма (atlarıma)
locative	атымда (atımda)	атларымда (atlarımda)
ablative	атымдан (atımdan)	атларымдан (atlarımdan)
genitive	атымны (atımnı)	атларымны (atlarımnı)
1pl	Singular	Plural
nominative	атыбыз (atıbız)	атларыбыз (atlarıbız)
accusative	атыбызны (atıbıznı)	атларыбызны (atlarıbıznı)
dative	атыбызгъа (atıbızğa)	атларыбызгъа (atlarıbızğa)
locative	атыбызда (atıbızda)	атларыбызда (atlarıbızda)
ablative	атыбыздан (atıbızdan)	атларыбыздан (atlarıbızdan)
genitive	атыбызны (atıbıznı)	атларыбызны (atlarıbıznı)
2sg	Singular	Plural
nominative	атынгъ (atınğ)	атларынгъ (atlarınğ)
accusative	атынгъны (atınğnı)	атларынгъны (atlarınğnı)
dative	атынгъа (atınğa)	атларынгъа (atlarınğa)
locative	атынгъда (atınğda)	атларынгъда (atlarınğda)
ablative	атынгъдан (atınğdan)	атларынгъдан (atlarınğdan)
genitive	атынгъны (atınğnı)	атларынгъны (atlarınğnı)
2pl	Singular	Plural
nominative	атыгъыз (atığız)	атларыгъыз (atlarığız)
accusative	атыгъызны (atığıznı)	атларыгъызны (atlarığıznı)
dative	атыгъызгъа (atığızğa)	атларыгъызгъа (atlarığızğa)
locative	атыгъызда (atığızda)	атларыгъызда (atlarığızda)
ablative	атыгъыздан (atığızdan)	атларыбыздан (atlarıbızdan)
genitive	атыгъызны (atığıznı)	атларыгъызны (atlarığıznı)
3	Singular	Plural
nominative	аты (atı)	атлары (atları)
accusative	атын (atın)	атларын (atların)
dative	атына (atına)	атларына (atlarına)
locative	атында (atında)	атларында (atlarında)
ablative	атындан (atından)	атларындан (atlarından)
genitive	атыны (atını)	атларыны (atlarını)

Etymology 2

From Proto-Turkic *at.

Noun

ат • (at)

horse

Declension

Declension of ат (at)

	Singular	Plural
nominative	ат (at)	атлар (atlar)
accusative	атны (atnı)	атланы (atlanı)
dative	атгъа (atğa)	атлагъа (atlağa)
locative	атда (atda)	атларда (atlarda)
ablative	атдан (atdan)	атлардан (atlardan)
genitive	атны (atnı)	атланы (atlanı)

Possessive forms of ат (at)

1sg	Singular	Plural
nominative	атым (atım)	атларым (atlarım)
accusative	атымны (atımnı)	атларымны (atlarımnı)
dative	атымгъа (atımğa)	атларыма (atlarıma)
locative	атымда (atımda)	атларымда (atlarımda)
ablative	атымдан (atımdan)	атларымдан (atlarımdan)
genitive	атымны (atımnı)	атларымны (atlarımnı)
1pl	Singular	Plural
nominative	атыбыз (atıbız)	атларыбыз (atlarıbız)
accusative	атыбызны (atıbıznı)	атларыбызны (atlarıbıznı)
dative	атыбызгъа (atıbızğa)	атларыбызгъа (atlarıbızğa)
locative	атыбызда (atıbızda)	атларыбызда (atlarıbızda)
ablative	атыбыздан (atıbızdan)	атларыбыздан (atlarıbızdan)
genitive	атыбызны (atıbıznı)	атларыбызны (atlarıbıznı)
2sg	Singular	Plural
nominative	атынгъ (atınğ)	атларынгъ (atlarınğ)
accusative	атынгъны (atınğnı)	атларынгъны (atlarınğnı)
dative	атынгъа (atınğa)	атларынгъа (atlarınğa)
locative	атынгъда (atınğda)	атларынгъда (atlarınğda)
ablative	атынгъдан (atınğdan)	атларынгъдан (atlarınğdan)
genitive	атынгъны (atınğnı)	атларынгъны (atlarınğnı)
2pl	Singular	Plural
nominative	атыгъыз (atığız)	атларыгъыз (atlarığız)
accusative	атыгъызны (atığıznı)	атларыгъызны (atlarığıznı)
dative	атыгъызгъа (atığızğa)	атларыгъызгъа (atlarığızğa)
locative	атыгъызда (atığızda)	атларыгъызда (atlarığızda)
ablative	атыгъыздан (atığızdan)	атларыбыздан (atlarıbızdan)
genitive	атыгъызны (atığıznı)	атларыгъызны (atlarığıznı)
3	Singular	Plural
nominative	аты (atı)	атлары (atları)
accusative	атын (atın)	атларын (atların)
dative	атына (atına)	атларына (atlarına)
locative	атында (atında)	атларында (atlarında)
ablative	атындан (atından)	атларындан (atlarından)
genitive	атыны (atını)	атларыны (atlarını)

Kyrgyz

Etymology 1

From Proto-Turkic *at (“horse”).

Noun

ат • (at) (definite [[{{{1}}}#Kyrgyz|{{{1}}}]], plural [[{{{2}}}#Kyrgyz|{{{2}}}]])

horse

Etymology 2

From Proto-Turkic *āt (“name”).

Noun

ат • (at) (definite [[{{{1}}}#Kyrgyz|{{{1}}}]], plural [[{{{2}}}#Kyrgyz|{{{2}}}]])

name

Macedonian

Etymology

Borrowed from Ottoman Turkish آت‎ (at).

Pronunciation

IPA^(key): [at]
Audio (file)

Noun

ат • (at) m

(archaic) horse

Declension

Declension of ат

	singular	plural
indefinite	ат	атови
definite unspecified	атот	атовите
definite proximal	атов	атовиве
definite distal	атон	атовине
vocative	ату	атови
count form	—	ата

Mansi

**Mansi cardinal numbers**
< 4	5	6 >
Cardinal : ат (at) Ordinal : атыт (atyt)

Alternative forms

[script needed] (ät) – Central Mansi
[script needed] (äit) – Southern Mansi

Etymology 1

From Proto-Ugric *wĭttĭ, from Proto-Uralic *witte.[1] Cognates include Khanty вет (wet), Hungarian öt, Finnish viisi, Estonian viis, and Nganasan бииʔ (bīʔ, “ten”).

Numeral

ат • (at)

five

Alternative forms

[script needed] (ǟt ~ ät) (Central Mansi)
[script needed] (äit~ ät) (Southern Mansi)

Etymology 2

From Proto-Ugric *ĭpθĭ, from Proto-Uralic *ipsɜ.[2] Cognates include Hungarian íz.

Noun

ат • (at)

smell, taste

Alternative forms

[script needed] (oåt) (Central Mansi)
[script needed] (ǟ) (Southern Mansi)

Particle

ат • (at)

not

References

Entry #1154 in Uralonet, online Uralic etymological database of the Research Institute for Linguistics, Hungary.
Entry #151 in Uralonet, online Uralic etymological database of the Research Institute for Linguistics, Hungary.

Mansi Dictionary of Munkácsi and Kálmán

Mongolian

Etymology

From Common Turkic *atan, compare Karakhanid اَتَنْ‎ (atan).

Noun

ат • (at) (Mongolian spelling ᠠᠲᠠ (ata)); (hidden-n declension)

a castrated camel of five years or older

Hypernyms

тэмээ (temee, “camel”)

Derived terms

атавч (atavč, “camel saddle”)

Nivkh

Noun

ат (at)

(zoology) lion; tiger

Synonyms

иғлуладь (iꜧlulad̦)

Russian

Pronunciation

IPA^(key): [at]

Noun

ат • (at) m inan (genitive а́та, nominative plural а́ты, genitive plural а́тов)

(numismatics) att (Lao coin)

Declension

Declension of ат (inan masc-form hard-stem accent-a)

	singular	plural
nominative	а́т át	а́ты áty
genitive	а́та áta	а́тов átov
dative	а́ту átu	а́там átam
accusative	а́т át	а́ты áty
instrumental	а́том átom	а́тами átami
prepositional	а́те áte	а́тах átax

Serbo-Croatian

Etymology

Borrowed from Ottoman Turkish آت‎ (at).

Noun

ат m (Latin spelling at)

steed
Arabian (horse)

Declension

Declension of ат

	singular	plural
nominative	ат	ати / атови / атлари
genitive	ата	ата / атова / атлара
dative	ату	атима / атовима / атларима
accusative	ата	ате / атове / атларе
vocative	ате	ати / атови / атлари
locative	ату	атима / атовима / атларима
instrumental	атом	атима / атовима / атларима

Derived terms

аткиња
атлија
атмејдан
атски

Southern Altai

Etymology 1

From Proto-Turkic *āt.

Noun

ат • (at)

name

Declension

Inflection of ат (at)

	singular	plural
absolute	ат (at)	аттар (attar)
definite genitive	аттыҥ (attïŋ)	аттардыҥ (attardïŋ)
dative	атка (atka)	аттарга (attarga)
definite accusative	атты (attï)	аттарды (attardï)
locative	атта (atta)	аттарда (attarda)
ablative	аттаҥ (attaŋ)	аттардаҥ (attardaŋ)

Etymology 2

From Proto-Turkic *at.

Noun

ат • (at)

horse

Declension

Inflection of ат (at)

	singular	plural
absolute	ат (at)	аттар (attar)
definite genitive	аттыҥ (attïŋ)	аттардыҥ (attardïŋ)
dative	атка (atka)	аттарга (attarga)
definite accusative	атты (attï)	аттарды (attardï)
locative	атта (atta)	аттарда (attarda)
ablative	аттаҥ (attaŋ)	аттардаҥ (attardaŋ)

Related terms

јылкы (ǰïlkï)

Tuvan

Etymology

From Proto-Turkic *āt (“name”). Cognate with Kumyk ат (at), Turkish ad.

Pronunciation

IPA^(key): /at/

Noun

ат • (at) (definite accusative атты, plural аттар)

name
Мээң дуңмамныңады Кара-оол. ― Meeñ duñmamnıñ adı Kara-ool. ― My brother's name is Kara-ool.

Declension

Declension of ат
Nominative	ат at
Accusative	атты attı
	Singular	Plural
Nominative	ат at	аттар attar
Genitive	аттың attıñ	аттарның attarnıñ
Accusative	атты attı	аттарны attarnı
Dative	атка atka	аттарга attarga
Locative	атта atta	аттарда attarda
Ablative	аттан attan	аттардан attardan
Prolative I	атче atçe	аттарже attarje
Prolative II	аттыва attıva	аттардыва attardıva

First person singular possessive forms of ат
Nominative	атым atım
Accusative	атымны atımnı
	Singular	Plural
Nominative	атым atım	аттарым attarım
Genitive	атымның atımnıñ	аттарымның attarımnıñ
Accusative	атымны atımnı	аттарымны attarımnı
Dative	атымга atımga	аттарымга attarımga
Locative	атымда atımda	аттарымда attarımda
Ablative	атымдан atımdan	аттарымдан attarımdan
Prolative I	атымже atımje	аттарымже attarımje
Prolative II	атымдыва atımdıva	аттарымдыва attarımdıva

Derived terms

адаар (adaar)
аттыг (attıg)

Urum

Noun

ат • (at)

horse

Yakut

Etymology 1

From Proto-Turkic *at, *ăt (“horse”).

Noun

ат • (at)

horse
Synonym: сылгы (sılgı)

Derived terms

ат кунан (at kunan, “steer”)
ат көлө (at kölö, “draft horse”)
ат оҕус (at oğus, “bullock”)
ат сэбэ (at sebe, “harness”)
аттаа (attaa, “to provide with a horse”)
аттаах (attaax, “mounted, horseman”)
аттан (attan, “to mount, to ride”)
көлүүр ата (kölüür ata, “draft horse”)
обуос ата (obuos ata, “wagon horse”)

Etymology 2

Cognate with Mongolian [script needed] (axta, “castrated”). Note also Mongolian ат (at) above.

Adjective

ат • (at)

castrated, gelded
Synonym: субай (subay, “barren animal”)

Derived terms

аттаа (attaa, “to castrate, to geld”)

[1] Starostin, Sergei; Dybo, Anna; Mudrak, Oleg (2003), “*ăt”, in Etymological dictionary of the Altaic languages (Handbuch der Orientalistik; VIII.8), Leiden, New York, Köln: E.J. Brill

[2] Starostin, Sergei; Dybo, Anna; Mudrak, Oleg (2003), “*āt”, in Etymological dictionary of the Altaic languages (Handbuch der Orientalistik; VIII.8), Leiden, New York, Köln: E.J. Brill.

[3] Entry #1154 in Uralonet, online Uralic etymological database of the Research Institute for Linguistics, Hungary.

[4] Entry #151 in Uralonet, online Uralic etymological database of the Research Institute for Linguistics, Hungary.