nastawać

nastawać

Polish

Etymology

From na- +‎ stawać.

Pronunciation

• IPA^(key): /naˈsta.vat͡ɕ/

• Audio

  (file)

• Rhymes: -avat͡ɕ
• Syllabification: na‧sta‧wać

Verb

nastawać impf (perfective nastać)

1. (intransitive) to come, to arrive, to begin, to set in (start and continue in some period)
2. (intransitive) to take over (e.g. a post, a position), to start
   • 2022, Wojciech Jagielski, Druga strona świata‎, Znak, page 19:

     Prezydent Szawkat Mirzijojew, który nastał w 2016 roku po śmierci pierwszego prezydenta Islama Karimowa, dwukrotnie rozmował o Ukrainie przez telefon z Putinem, drugiego dnia wojny i 21 marca.

     President Szavkat Mirziyoyev, who took office in 2016 after the death of the first president Islam Karimov, talked about Ukraine by phone with Putin twice, on the second day of the war and March 21.

nastawać impf (imperfect only)

1. (intransitive) to demand, to call for [+ na (accusative) = something]
   • 1886, Henryk Sienkiewicz, Potop, book IV, chapter VII:

     Cnota i uczciwość jest w tej pannie taka, że mi wstyd było wobec niej dawniejszych uczynków. Ona też do grzechu wrodzoną abominacyą mając, poczęła nastawać, abym dawny żywot porzucił, hałasy uciszył, krzywdy nagrodził i poczciwie żyć począł…

     This lady's virtue and honesty is such that for her sake I was ashamed of my earlier actions. She, also having an inborn abhorrence of sin, started to insist that I give up my old way of life, quiet my noise, return reward for injury, and start to live morally...

   • 2020 April 12, “Koronawirus: Szefowa KE o planowaniu urlopów i voucherach dla konsumentów”, in Rzeczpospolita‎, archived from the original on 2023-01-27:

     - W tym kryzysie od wszystkich oczekiwana jest solidarność. Jeżeli to możliwe, nie powinno się nastawać na zwrot kosztów usługi, tylko biorąc bon, pomóc branży turystycznej w przetrwaniu tych trudnych tygodni - apeluje von der Leyen.

     "In this crisis, solidarity is expected from everyone. If it's possible, you shouldn't demand the return of the costs of the service, but rather, by accepting a voucher, help the tourism industry survive these difficult weeks," Von der Leyen appeals.

2. (intransitive, literary or archaic) to threaten, to endanger [+ na (accusative) = someone, or something abstract]

   nastawać na czyjąś zgubę ― to threaten someone's destruction, to try to destroy someone

   nastawać na czyjąś szyję ― to threaten someone's life (literally 'someone's neck')

   • 1876, Nikołaj Gogol, Zygmunt Kierdej, transl., Martwe dusze‎, Poznań: Redakcya Kuryera Poznańskiego (distribution), Ludwik Merzbach (printing), archived from the original on 2023-01-27, page 321:

     [...] późniéj powiadał, że miał wiele nieprzyjaciół, którzy nastawali na jego życie[...]

     [...] later he said that he had many enemies, who threatened his life [...]

   • 1886, Eliza Orzeszkowa, Mirtala, chapter V:

     Dopóki sprawiedliwość nie zapanuje nad światem, dopóki człowiek nastawać na człowieka i silniejszy deptać słabszego będzie, [...]

     While justice does not prevail over the world, while man will threaten man and the stronger trample over the weaker, [...]

   • 2010 September 6, “Polska Tolerancja: Tolerancja i poszanowanie”, in Rzeczpospolita‎:

     Kultura liberalna jest właśnie kulturą łagodności i pokory – dopuszcza przemoc jedynie wobec tych, którzy nie zadowalając się własną wolnością, chcieliby nastawać na wolność i bezpieczeństwo innych.

     A liberal culture is, after all, a culture of mildness and humility – it allows violence only towards those who, not satisfied with their own freedom, would like to threaten the freedom and safety of others.

   • 2022 October 24, Michał Szułdrzyński, “Prezes PiS już wie, że przegrał z Brukselą”, in Rzeczpospolita‎, archived from the original on 2023-01-27:

     Przecież jeszcze niedawno Bruksela była tylko maską, jaką zakładał drapieżny rząd w Berlinie, by nastawać na Polskę.

     But not long ago, Brussels was just a mask that the predatory government in Berlin put on to threaten Poland.

3. (intransitive, archaic) to condemn [+ na (accusative) = something or someone] (to declare that something or someone is wrong or bad)
4. (intransitive, archaic, militarily) to attack in battle

Conjugation

Conjugation of nastawać impf

		singular			plural
	person	masculine	feminine	neuter	virile	nonvirile
infinitive		nastawać
present tense	1st	nastaję			nastajemy
	2nd	nastajesz			nastajecie
	3rd	nastaje			nastają
	impersonal	nastaje się
past tense	1st	nastawałem	nastawałam		nastawaliśmy	nastawałyśmy
	2nd	nastawałeś	nastawałaś		nastawaliście	nastawałyście
	3rd	nastawał	nastawała	nastawało	nastawali	nastawały
	impersonal	nastawano
future tense	1st	będę nastawał, będę nastawać	będę nastawała, będę nastawać		będziemy nastawali, będziemy nastawać	będziemy nastawały, będziemy nastawać
	2nd	będziesz nastawał, będziesz nastawać	będziesz nastawała, będziesz nastawać		będziecie nastawali, będziecie nastawać	będziecie nastawały, będziecie nastawać
	3rd	będzie nastawał, będzie nastawać	będzie nastawała, będzie nastawać	będzie nastawało, będzie nastawać	będą nastawali, będą nastawać	będą nastawały, będą nastawać
	impersonal	będzie nastawać się
conditional	1st	nastawałbym	nastawałabym		nastawalibyśmy	nastawałybyśmy
	2nd	nastawałbyś	nastawałabyś		nastawalibyście	nastawałybyście
	3rd	nastawałby	nastawałaby	nastawałoby	nastawaliby	nastawałyby
	impersonal	nastawano by
imperative	1st	niech nastaję			nastawajmy
	2nd	nastawaj			nastawajcie
	3rd	niech nastaje			niech nastają
active adjectival participle		nastający	nastająca	nastające	nastający	nastające
contemporary adverbial participle		nastając
verbal noun		nastawanie

Archaic alternate conjugation:

Conjugation of nastawać impf

		singular			plural
	person	masculine	feminine	neuter	virile	nonvirile
infinitive		nastawać
present tense	1st	nastawam			nastawamy
	2nd	nastawasz			nastawacie
	3rd	nastawa			nastawają
	impersonal	nastawa się
past tense	1st	nastawałem	nastawałam		nastawaliśmy	nastawałyśmy
	2nd	nastawałeś	nastawałaś		nastawaliście	nastawałyście
	3rd	nastawał	nastawała	nastawało	nastawali	nastawały
	impersonal	nastawano
future tense	1st	będę nastawał, będę nastawać	będę nastawała, będę nastawać		będziemy nastawali, będziemy nastawać	będziemy nastawały, będziemy nastawać
	2nd	będziesz nastawał, będziesz nastawać	będziesz nastawała, będziesz nastawać		będziecie nastawali, będziecie nastawać	będziecie nastawały, będziecie nastawać
	3rd	będzie nastawał, będzie nastawać	będzie nastawała, będzie nastawać	będzie nastawało, będzie nastawać	będą nastawali, będą nastawać	będą nastawały, będą nastawać
	impersonal	będzie nastawać się
conditional	1st	nastawałbym	nastawałabym		nastawalibyśmy	nastawałybyśmy
	2nd	nastawałbyś	nastawałabyś		nastawalibyście	nastawałybyście
	3rd	nastawałby	nastawałaby	nastawałoby	nastawaliby	nastawałyby
	impersonal	nastawano by
imperative	1st	niech nastawam			nastawajmy
	2nd	nastawaj			nastawajcie
	3rd	niech nastawa			niech nastawają
active adjectival participle		nastawający	nastawająca	nastawające	nastawający	nastawające
contemporary adverbial participle		nastawając
verbal noun		nastawanie

Further reading

• nastawać in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• nastawać in Polish dictionaries at PWN