khetha
Xhosa
Etymology
From Proto-Nguni [Term?], from Proto-Bantu *-kèta.
Verb
-khetha
- (transitive) to prefer, to choose
- (transitive) to elect
Inflection
This verb needs an inflection-table template.
Zulu
Etymology
From Proto-Nguni [Term?], from Proto-Bantu *-kèta.
Verb
-khetha
- (transitive) to choose, to select, to pick
- (transitive) to elect
- (intransitive) to vote
Inflection
Tone L | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Infinitive | ukukhetha | ||||||||
Positive | Negative | ||||||||
Infinitive | ukukhetha | ukungakhethi | |||||||
Imperative | |||||||||
Simple | + object concord | ||||||||
Singular | khetha | -khethe | |||||||
Plural | khethani | -khetheni | |||||||
Present | |||||||||
Positive absolute | Positive relative | Positive participial | Negative absolute | Negative relative | Negative participial | ||||
1st singular | ngiyakhetha, ngikhetha | engikhethayo, engikhetha | ngikhetha | angikhethi | engingakhethi | ngingakhethi | |||
2nd singular | uyakhetha, ukhetha | okhethayo, okhetha | ukhetha | awukhethi | ongakhethi | ungakhethi | |||
1st plural | siyakhetha, sikhetha | esikhethayo, esikhetha | sikhetha | asikhethi | esingakhethi | singakhethi | |||
2nd plural | niyakhetha, nikhetha | enikhethayo, enikhetha | nikhetha | anikhethi | eningakhethi | ningakhethi | |||
Class 1 | uyakhetha, ukhetha | okhethayo, okhetha | ekhetha | akakhethi | ongakhethi | engakhethi | |||
Class 2 | bayakhetha, bakhetha | abakhethayo, abakhetha | bekhetha | abakhethi | abangakhethi | bengakhethi | |||
Class 3 | uyakhetha, ukhetha | okhethayo, okhetha | ukhetha | awukhethi | ongakhethi | ungakhethi | |||
Class 4 | iyakhetha, ikhetha | ekhethayo, ekhetha | ikhetha | ayikhethi | engakhethi | ingakhethi | |||
Class 5 | liyakhetha, likhetha | elikhethayo, elikhetha | likhetha | alikhethi | elingakhethi | lingakhethi | |||
Class 6 | ayakhetha, akhetha | akhethayo, akhetha | ekhetha | awakhethi | angakhethi | engakhethi | |||
Class 7 | siyakhetha, sikhetha | esikhethayo, esikhetha | sikhetha | asikhethi | esingakhethi | singakhethi | |||
Class 8 | ziyakhetha, zikhetha | ezikhethayo, ezikhetha | zikhetha | azikhethi | ezingakhethi | zingakhethi | |||
Class 9 | iyakhetha, ikhetha | ekhethayo, ekhetha | ikhetha | ayikhethi | engakhethi | ingakhethi | |||
Class 10 | ziyakhetha, zikhetha | ezikhethayo, ezikhetha | zikhetha | azikhethi | ezingakhethi | zingakhethi | |||
Class 11 | luyakhetha, lukhetha | olukhethayo, olukhetha | lukhetha | alukhethi | olungakhethi | lungakhethi | |||
Class 14 | buyakhetha, bukhetha | obukhethayo, obukhetha | bukhetha | abukhethi | obungakhethi | bungakhethi | |||
Class 15 | kuyakhetha, kukhetha | okukhethayo, okukhetha | kukhetha | akukhethi | okungakhethi | kungakhethi | |||
Class 17 | kuyakhetha, kukhetha | okukhethayo, okukhetha | kukhetha | akukhethi | okungakhethi | kungakhethi | |||
Recent past | |||||||||
Positive absolute | Positive relative | Positive participial | Negative absolute | Negative relative | Negative participial | ||||
1st singular | ngikhethile, ngikhethē | engikhethile, engikhethē | ngikhethile, ngikhethē | angikhethanga | engingakhethanga | ngingakhethanga | |||
2nd singular | ukhethile, ukhethē | okhethile, okhethē | ukhethile, ukhethē | awukhethanga | ongakhethanga | ungakhethanga | |||
1st plural | sikhethile, sikhethē | esikhethile, esikhethē | sikhethile, sikhethē | asikhethanga | esingakhethanga | singakhethanga | |||
2nd plural | nikhethile, nikhethē | enikhethile, enikhethē | nikhethile, nikhethē | anikhethanga | eningakhethanga | ningakhethanga | |||
Class 1 | ukhethile, ukhethē | okhethile, okhethē | ekhethile, ekhethē | akakhethanga | ongakhethanga | engakhethanga | |||
Class 2 | bakhethile, bakhethē | abakhethile, abakhethē | bekhethile, bekhethē | abakhethanga | abangakhethanga | bengakhethanga | |||
Class 3 | ukhethile, ukhethē | okhethile, okhethē | ukhethile, ukhethē | awukhethanga | ongakhethanga | ungakhethanga | |||
Class 4 | ikhethile, ikhethē | ekhethile, ekhethē | ikhethile, ikhethē | ayikhethanga | engakhethanga | ingakhethanga | |||
Class 5 | likhethile, likhethē | elikhethile, elikhethē | likhethile, likhethē | alikhethanga | elingakhethanga | lingakhethanga | |||
Class 6 | akhethile, akhethē | akhethile, akhethē | ekhethile, ekhethē | awakhethanga | angakhethanga | engakhethanga | |||
Class 7 | sikhethile, sikhethē | esikhethile, esikhethē | sikhethile, sikhethē | asikhethanga | esingakhethanga | singakhethanga | |||
Class 8 | zikhethile, zikhethē | ezikhethile, ezikhethē | zikhethile, zikhethē | azikhethanga | ezingakhethanga | zingakhethanga | |||
Class 9 | ikhethile, ikhethē | ekhethile, ekhethē | ikhethile, ikhethē | ayikhethanga | engakhethanga | ingakhethanga | |||
Class 10 | zikhethile, zikhethē | ezikhethile, ezikhethē | zikhethile, zikhethē | azikhethanga | ezingakhethanga | zingakhethanga | |||
Class 11 | lukhethile, lukhethē | olukhethile, olukhethē | lukhethile, lukhethē | alukhethanga | olungakhethanga | lungakhethanga | |||
Class 14 | bukhethile, bukhethē | obukhethile, obukhethē | bukhethile, bukhethē | abukhethanga | obungakhethanga | bungakhethanga | |||
Class 15 | kukhethile, kukhethē | okukhethile, okukhethē | kukhethile, kukhethē | akukhethanga | okungakhethanga | kungakhethanga | |||
Class 17 | kukhethile, kukhethē | okukhethile, okukhethē | kukhethile, kukhethē | akukhethanga | okungakhethanga | kungakhethanga | |||
Remote past | |||||||||
Positive absolute | Positive relative | Positive participial | Negative absolute | Negative relative | Negative participial | ||||
1st singular | ngākhetha | engākhetha | ngākhetha | angikhethanga | engingakhethanga | ngingakhethanga | |||
2nd singular | wākhetha | owākhetha | wākhetha | awukhethanga | ongakhethanga | ungakhethanga | |||
1st plural | sākhetha | esākhetha | sākhetha | asikhethanga | esingakhethanga | singakhethanga | |||
2nd plural | nākhetha | enākhetha | nākhetha | anikhethanga | eningakhethanga | ningakhethanga | |||
Class 1 | wākhetha | owākhetha | ākhetha | akakhethanga | ongakhethanga | engakhethanga | |||
Class 2 | bākhetha | abākhetha | bākhetha | abakhethanga | abangakhethanga | bengakhethanga | |||
Class 3 | wākhetha | owākhetha | wākhetha | awukhethanga | ongakhethanga | ungakhethanga | |||
Class 4 | yākhetha | eyākhetha | yākhetha | ayikhethanga | engakhethanga | ingakhethanga | |||
Class 5 | lākhetha | elākhetha | lākhetha | alikhethanga | elingakhethanga | lingakhethanga | |||
Class 6 | ākhetha | ākhetha | ākhetha | awakhethanga | angakhethanga | engakhethanga | |||
Class 7 | sākhetha | esākhetha | sākhetha | asikhethanga | esingakhethanga | singakhethanga | |||
Class 8 | zākhetha | ezākhetha | zākhetha | azikhethanga | ezingakhethanga | zingakhethanga | |||
Class 9 | yākhetha | eyākhetha | yākhetha | ayikhethanga | engakhethanga | ingakhethanga | |||
Class 10 | zākhetha | ezākhetha | zākhetha | azikhethanga | ezingakhethanga | zingakhethanga | |||
Class 11 | lwākhetha | olwākhetha | lwākhetha | alukhethanga | olungakhethanga | lungakhethanga | |||
Class 14 | bākhetha | obākhetha | bākhetha | abukhethanga | obungakhethanga | bungakhethanga | |||
Class 15 | kwākhetha | okwākhetha | kwākhetha | akukhethanga | okungakhethanga | kungakhethanga | |||
Class 17 | kwākhetha | okwākhetha | kwākhetha | akukhethanga | okungakhethanga | kungakhethanga | |||
Potential | |||||||||
Positive absolute | Positive relative | Positive participial | Negative absolute | Negative relative | Negative participial | ||||
1st singular | ngingakhetha | — | ngingakhetha | ngingekhethe | — | ngingekhethe | |||
2nd singular | ungakhetha | — | ungakhetha | ungekhethe | — | ungekhethe | |||
1st plural | singakhetha | — | singakhetha | singekhethe | — | singekhethe | |||
2nd plural | ningakhetha | — | ningakhetha | ningekhethe | — | ningekhethe | |||
Class 1 | angakhetha | — | engakhetha | angekhethe | — | engekhethe | |||
Class 2 | bangakhetha | — | bengakhetha | bangekhethe | — | bengekhethe | |||
Class 3 | ungakhetha | — | ungakhetha | ungekhethe | — | ungekhethe | |||
Class 4 | ingakhetha | — | ingakhetha | ingekhethe | — | ingekhethe | |||
Class 5 | lingakhetha | — | lingakhetha | lingekhethe | — | lingekhethe | |||
Class 6 | angakhetha | — | engakhetha | angekhethe | — | engekhethe | |||
Class 7 | singakhetha | — | singakhetha | singekhethe | — | singekhethe | |||
Class 8 | zingakhetha | — | zingakhetha | zingekhethe | — | zingekhethe | |||
Class 9 | ingakhetha | — | ingakhetha | ingekhethe | — | ingekhethe | |||
Class 10 | zingakhetha | — | zingakhetha | zingekhethe | — | zingekhethe | |||
Class 11 | lungakhetha | — | lungakhetha | lungekhethe | — | lungekhethe | |||
Class 14 | bungakhetha | — | bungakhetha | bungekhethe | — | bungekhethe | |||
Class 15 | kungakhetha | — | kungakhetha | kungekhethe | — | kungekhethe | |||
Class 17 | kungakhetha | — | kungakhetha | kungekhethe | — | kungekhethe | |||
Immediate future | |||||||||
Positive absolute | Positive relative | Positive participial | Negative absolute | Negative relative | Negative participial | ||||
1st singular | ngizokhetha | engizokhetha | ngizokhetha | angizukhetha | — | ngingezukhetha | |||
2nd singular | uzokhetha | ozokhetha | uzokhetha | awuzukhetha | — | ungezukhetha | |||
1st plural | sizokhetha | esizokhetha | sizokhetha | asizukhetha | — | singezukhetha | |||
2nd plural | nizokhetha | enizokhetha | nizokhetha | anizukhetha | — | ningezukhetha | |||
Class 1 | uzokhetha | ozokhetha | ezokhetha | akazukhetha | — | engezukhetha | |||
Class 2 | bazokhetha | abazokhetha | bezokhetha | abazukhetha | — | bengezukhetha | |||
Class 3 | uzokhetha | ozokhetha | uzokhetha | awuzukhetha | — | ungezukhetha | |||
Class 4 | izokhetha | ezokhetha | izokhetha | ayizukhetha | — | ingezukhetha | |||
Class 5 | lizokhetha | elizokhetha | lizokhetha | alizukhetha | — | lingezukhetha | |||
Class 6 | azokhetha | azokhetha | ezokhetha | awazukhetha | — | engezukhetha | |||
Class 7 | sizokhetha | esizokhetha | sizokhetha | asizukhetha | — | singezukhetha | |||
Class 8 | zizokhetha | ezizokhetha | zizokhetha | azizukhetha | — | zingezukhetha | |||
Class 9 | izokhetha | ezokhetha | izokhetha | ayizukhetha | — | ingezukhetha | |||
Class 10 | zizokhetha | ezizokhetha | zizokhetha | azizukhetha | — | zingezukhetha | |||
Class 11 | luzokhetha | oluzokhetha | luzokhetha | aluzukhetha | — | lungezukhetha | |||
Class 14 | buzokhetha | obuzokhetha | buzokhetha | abuzukhetha | — | bungezukhetha | |||
Class 15 | kuzokhetha | okuzokhetha | kuzokhetha | akuzukhetha | — | kungezukhetha | |||
Class 17 | kuzokhetha | okuzokhetha | kuzokhetha | akuzukhetha | — | kungezukhetha | |||
Remote future | |||||||||
Positive absolute | Positive relative | Positive participial | Negative absolute | Negative relative | Negative participial | ||||
1st singular | ngiyokhetha | engiyokhetha | ngiyokhetha | angiyukhetha | — | ngingeyukhetha | |||
2nd singular | uyokhetha | oyokhetha | uyokhetha | awuyukhetha | — | ungeyukhetha | |||
1st plural | siyokhetha | esiyokhetha | siyokhetha | asiyukhetha | — | singeyukhetha | |||
2nd plural | niyokhetha | eniyokhetha | niyokhetha | aniyukhetha | — | ningeyukhetha | |||
Class 1 | uyokhetha | oyokhetha | eyokhetha | akayukhetha | — | engeyukhetha | |||
Class 2 | bayokhetha | abayokhetha | beyokhetha | abayukhetha | — | bengeyukhetha | |||
Class 3 | uyokhetha | oyokhetha | uyokhetha | awuyukhetha | — | ungeyukhetha | |||
Class 4 | iyokhetha | eyokhetha | iyokhetha | ayiyukhetha | — | ingeyukhetha | |||
Class 5 | liyokhetha | eliyokhetha | liyokhetha | aliyukhetha | — | lingeyukhetha | |||
Class 6 | ayokhetha | ayokhetha | eyokhetha | awayukhetha | — | engeyukhetha | |||
Class 7 | siyokhetha | esiyokhetha | siyokhetha | asiyukhetha | — | singeyukhetha | |||
Class 8 | ziyokhetha | eziyokhetha | ziyokhetha | aziyukhetha | — | zingeyukhetha | |||
Class 9 | iyokhetha | eyokhetha | iyokhetha | ayiyukhetha | — | ingeyukhetha | |||
Class 10 | ziyokhetha | eziyokhetha | ziyokhetha | aziyukhetha | — | zingeyukhetha | |||
Class 11 | luyokhetha | oluyokhetha | luyokhetha | aluyukhetha | — | lungeyukhetha | |||
Class 14 | buyokhetha | obuyokhetha | buyokhetha | abuyukhetha | — | bungeyukhetha | |||
Class 15 | kuyokhetha | okuyokhetha | kuyokhetha | akuyukhetha | — | kungeyukhetha | |||
Class 17 | kuyokhetha | okuyokhetha | kuyokhetha | akuyukhetha | — | kungeyukhetha | |||
Present subjunctive | |||||||||
Positive | Negative | ||||||||
1st singular | ngikhethe | ngingakhethi | |||||||
2nd singular | ukhethe | ungakhethi | |||||||
1st plural | sikhethe | singakhethi | |||||||
2nd plural | nikhethe | ningakhethi | |||||||
Class 1 | akhethe | angakhethi | |||||||
Class 2 | bakhethe | bangakhethi | |||||||
Class 3 | ukhethe | ungakhethi | |||||||
Class 4 | ikhethe | ingakhethi | |||||||
Class 5 | likhethe | lingakhethi | |||||||
Class 6 | akhethe | angakhethi | |||||||
Class 7 | sikhethe | singakhethi | |||||||
Class 8 | zikhethe | zingakhethi | |||||||
Class 9 | ikhethe | ingakhethi | |||||||
Class 10 | zikhethe | zingakhethi | |||||||
Class 11 | lukhethe | lungakhethi | |||||||
Class 14 | bukhethe | bungakhethi | |||||||
Class 15 | kukhethe | kungakhethi | |||||||
Class 17 | kukhethe | kungakhethi | |||||||
Past subjunctive | |||||||||
Positive | Negative | ||||||||
1st singular | ngakhetha | ngangakhetha, angakhetha, angangakhetha | |||||||
2nd singular | wakhetha | wangakhetha, awakhetha, awangakhetha | |||||||
1st plural | sakhetha | sangakhetha, asakhetha, asangakhetha | |||||||
2nd plural | nakhetha | nangakhetha, anakhetha, anangakhetha | |||||||
Class 1 | wakhetha | wangakhetha, akakhetha, akangakhetha | |||||||
Class 2 | bakhetha | bangakhetha, abakhetha, abangakhetha | |||||||
Class 3 | wakhetha | wangakhetha, awakhetha, awangakhetha | |||||||
Class 4 | yakhetha | yangakhetha, ayakhetha, ayangakhetha | |||||||
Class 5 | lakhetha | langakhetha, alakhetha, alangakhetha | |||||||
Class 6 | akhetha | angakhetha, awakhetha, awangakhetha | |||||||
Class 7 | sakhetha | sangakhetha, asakhetha, asangakhetha | |||||||
Class 8 | zakhetha | zangakhetha, azakhetha, azangakhetha | |||||||
Class 9 | yakhetha | yangakhetha, ayakhetha, ayangakhetha | |||||||
Class 10 | zakhetha | zangakhetha, azakhetha, azangakhetha | |||||||
Class 11 | lwakhetha | lwangakhetha, alwakhetha, alwangakhetha | |||||||
Class 14 | bakhetha | bangakhetha, abakhetha, abangakhetha | |||||||
Class 15 | kwakhetha | kwangakhetha, akwakhetha, akwangakhetha | |||||||
Class 17 | kwakhetha | kwangakhetha, akwakhetha, akwangakhetha |
Derived terms
- -khethisa
References
- C. M. Doke; B. W. Vilakazi (1972), “khetha”, in Zulu-English Dictionary, →ISBN: “khetha (6.3)”