humusha
Zulu
Etymology
From a Khoe language. Related to Xhosa -khumsha (“to speak English or Afrikaans”). Compare Nama khom (“to say”). The suffix -sha is frequently applied to loaned verbs.
Verb
-humusha
- (transitive) to interpret, to translate
- (transitive) to paraphrase
- (transitive) to allure, to entice, to lure away
- (transitive) to seduce
Inflection
Tone L | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Infinitive | ukuhumusha | ||||||||
Positive | Negative | ||||||||
Infinitive | ukuhumusha | ukungahumushi | |||||||
Imperative | |||||||||
Simple | + object concord | ||||||||
Singular | humusha | -humushe | |||||||
Plural | humushani | -humusheni | |||||||
Present | |||||||||
Positive absolute | Positive relative | Positive participial | Negative absolute | Negative relative | Negative participial | ||||
1st singular | ngiyahumusha, ngihumusha | engihumushayo, engihumusha | ngihumusha | angihumushi | engingahumushi | ngingahumushi | |||
2nd singular | uyahumusha, uhumusha | ohumushayo, ohumusha | uhumusha | awuhumushi | ongahumushi | ungahumushi | |||
1st plural | siyahumusha, sihumusha | esihumushayo, esihumusha | sihumusha | asihumushi | esingahumushi | singahumushi | |||
2nd plural | niyahumusha, nihumusha | enihumushayo, enihumusha | nihumusha | anihumushi | eningahumushi | ningahumushi | |||
Class 1 | uyahumusha, uhumusha | ohumushayo, ohumusha | ehumusha | akahumushi | ongahumushi | engahumushi | |||
Class 2 | bayahumusha, bahumusha | abahumushayo, abahumusha | behumusha | abahumushi | abangahumushi | bengahumushi | |||
Class 3 | uyahumusha, uhumusha | ohumushayo, ohumusha | uhumusha | awuhumushi | ongahumushi | ungahumushi | |||
Class 4 | iyahumusha, ihumusha | ehumushayo, ehumusha | ihumusha | ayihumushi | engahumushi | ingahumushi | |||
Class 5 | liyahumusha, lihumusha | elihumushayo, elihumusha | lihumusha | alihumushi | elingahumushi | lingahumushi | |||
Class 6 | ayahumusha, ahumusha | ahumushayo, ahumusha | ehumusha | awahumushi | angahumushi | engahumushi | |||
Class 7 | siyahumusha, sihumusha | esihumushayo, esihumusha | sihumusha | asihumushi | esingahumushi | singahumushi | |||
Class 8 | ziyahumusha, zihumusha | ezihumushayo, ezihumusha | zihumusha | azihumushi | ezingahumushi | zingahumushi | |||
Class 9 | iyahumusha, ihumusha | ehumushayo, ehumusha | ihumusha | ayihumushi | engahumushi | ingahumushi | |||
Class 10 | ziyahumusha, zihumusha | ezihumushayo, ezihumusha | zihumusha | azihumushi | ezingahumushi | zingahumushi | |||
Class 11 | luyahumusha, luhumusha | oluhumushayo, oluhumusha | luhumusha | aluhumushi | olungahumushi | lungahumushi | |||
Class 14 | buyahumusha, buhumusha | obuhumushayo, obuhumusha | buhumusha | abuhumushi | obungahumushi | bungahumushi | |||
Class 15 | kuyahumusha, kuhumusha | okuhumushayo, okuhumusha | kuhumusha | akuhumushi | okungahumushi | kungahumushi | |||
Class 17 | kuyahumusha, kuhumusha | okuhumushayo, okuhumusha | kuhumusha | akuhumushi | okungahumushi | kungahumushi | |||
Recent past | |||||||||
Positive absolute | Positive relative | Positive participial | Negative absolute | Negative relative | Negative participial | ||||
1st singular | ngihumushile, ngihumushē | engihumushile, engihumushē | ngihumushile, ngihumushē | angihumushanga | engingahumushanga | ngingahumushanga | |||
2nd singular | uhumushile, uhumushē | ohumushile, ohumushē | uhumushile, uhumushē | awuhumushanga | ongahumushanga | ungahumushanga | |||
1st plural | sihumushile, sihumushē | esihumushile, esihumushē | sihumushile, sihumushē | asihumushanga | esingahumushanga | singahumushanga | |||
2nd plural | nihumushile, nihumushē | enihumushile, enihumushē | nihumushile, nihumushē | anihumushanga | eningahumushanga | ningahumushanga | |||
Class 1 | uhumushile, uhumushē | ohumushile, ohumushē | ehumushile, ehumushē | akahumushanga | ongahumushanga | engahumushanga | |||
Class 2 | bahumushile, bahumushē | abahumushile, abahumushē | behumushile, behumushē | abahumushanga | abangahumushanga | bengahumushanga | |||
Class 3 | uhumushile, uhumushē | ohumushile, ohumushē | uhumushile, uhumushē | awuhumushanga | ongahumushanga | ungahumushanga | |||
Class 4 | ihumushile, ihumushē | ehumushile, ehumushē | ihumushile, ihumushē | ayihumushanga | engahumushanga | ingahumushanga | |||
Class 5 | lihumushile, lihumushē | elihumushile, elihumushē | lihumushile, lihumushē | alihumushanga | elingahumushanga | lingahumushanga | |||
Class 6 | ahumushile, ahumushē | ahumushile, ahumushē | ehumushile, ehumushē | awahumushanga | angahumushanga | engahumushanga | |||
Class 7 | sihumushile, sihumushē | esihumushile, esihumushē | sihumushile, sihumushē | asihumushanga | esingahumushanga | singahumushanga | |||
Class 8 | zihumushile, zihumushē | ezihumushile, ezihumushē | zihumushile, zihumushē | azihumushanga | ezingahumushanga | zingahumushanga | |||
Class 9 | ihumushile, ihumushē | ehumushile, ehumushē | ihumushile, ihumushē | ayihumushanga | engahumushanga | ingahumushanga | |||
Class 10 | zihumushile, zihumushē | ezihumushile, ezihumushē | zihumushile, zihumushē | azihumushanga | ezingahumushanga | zingahumushanga | |||
Class 11 | luhumushile, luhumushē | oluhumushile, oluhumushē | luhumushile, luhumushē | aluhumushanga | olungahumushanga | lungahumushanga | |||
Class 14 | buhumushile, buhumushē | obuhumushile, obuhumushē | buhumushile, buhumushē | abuhumushanga | obungahumushanga | bungahumushanga | |||
Class 15 | kuhumushile, kuhumushē | okuhumushile, okuhumushē | kuhumushile, kuhumushē | akuhumushanga | okungahumushanga | kungahumushanga | |||
Class 17 | kuhumushile, kuhumushē | okuhumushile, okuhumushē | kuhumushile, kuhumushē | akuhumushanga | okungahumushanga | kungahumushanga | |||
Remote past | |||||||||
Positive absolute | Positive relative | Positive participial | Negative absolute | Negative relative | Negative participial | ||||
1st singular | ngāhumusha | engāhumusha | ngāhumusha | angihumushanga | engingahumushanga | ngingahumushanga | |||
2nd singular | wāhumusha | owāhumusha | wāhumusha | awuhumushanga | ongahumushanga | ungahumushanga | |||
1st plural | sāhumusha | esāhumusha | sāhumusha | asihumushanga | esingahumushanga | singahumushanga | |||
2nd plural | nāhumusha | enāhumusha | nāhumusha | anihumushanga | eningahumushanga | ningahumushanga | |||
Class 1 | wāhumusha | owāhumusha | āhumusha | akahumushanga | ongahumushanga | engahumushanga | |||
Class 2 | bāhumusha | abāhumusha | bāhumusha | abahumushanga | abangahumushanga | bengahumushanga | |||
Class 3 | wāhumusha | owāhumusha | wāhumusha | awuhumushanga | ongahumushanga | ungahumushanga | |||
Class 4 | yāhumusha | eyāhumusha | yāhumusha | ayihumushanga | engahumushanga | ingahumushanga | |||
Class 5 | lāhumusha | elāhumusha | lāhumusha | alihumushanga | elingahumushanga | lingahumushanga | |||
Class 6 | āhumusha | āhumusha | āhumusha | awahumushanga | angahumushanga | engahumushanga | |||
Class 7 | sāhumusha | esāhumusha | sāhumusha | asihumushanga | esingahumushanga | singahumushanga | |||
Class 8 | zāhumusha | ezāhumusha | zāhumusha | azihumushanga | ezingahumushanga | zingahumushanga | |||
Class 9 | yāhumusha | eyāhumusha | yāhumusha | ayihumushanga | engahumushanga | ingahumushanga | |||
Class 10 | zāhumusha | ezāhumusha | zāhumusha | azihumushanga | ezingahumushanga | zingahumushanga | |||
Class 11 | lwāhumusha | olwāhumusha | lwāhumusha | aluhumushanga | olungahumushanga | lungahumushanga | |||
Class 14 | bāhumusha | obāhumusha | bāhumusha | abuhumushanga | obungahumushanga | bungahumushanga | |||
Class 15 | kwāhumusha | okwāhumusha | kwāhumusha | akuhumushanga | okungahumushanga | kungahumushanga | |||
Class 17 | kwāhumusha | okwāhumusha | kwāhumusha | akuhumushanga | okungahumushanga | kungahumushanga | |||
Potential | |||||||||
Positive absolute | Positive relative | Positive participial | Negative absolute | Negative relative | Negative participial | ||||
1st singular | ngingahumusha | — | ngingahumusha | ngingehumushe | — | ngingehumushe | |||
2nd singular | ungahumusha | — | ungahumusha | ungehumushe | — | ungehumushe | |||
1st plural | singahumusha | — | singahumusha | singehumushe | — | singehumushe | |||
2nd plural | ningahumusha | — | ningahumusha | ningehumushe | — | ningehumushe | |||
Class 1 | angahumusha | — | engahumusha | angehumushe | — | engehumushe | |||
Class 2 | bangahumusha | — | bengahumusha | bangehumushe | — | bengehumushe | |||
Class 3 | ungahumusha | — | ungahumusha | ungehumushe | — | ungehumushe | |||
Class 4 | ingahumusha | — | ingahumusha | ingehumushe | — | ingehumushe | |||
Class 5 | lingahumusha | — | lingahumusha | lingehumushe | — | lingehumushe | |||
Class 6 | angahumusha | — | engahumusha | angehumushe | — | engehumushe | |||
Class 7 | singahumusha | — | singahumusha | singehumushe | — | singehumushe | |||
Class 8 | zingahumusha | — | zingahumusha | zingehumushe | — | zingehumushe | |||
Class 9 | ingahumusha | — | ingahumusha | ingehumushe | — | ingehumushe | |||
Class 10 | zingahumusha | — | zingahumusha | zingehumushe | — | zingehumushe | |||
Class 11 | lungahumusha | — | lungahumusha | lungehumushe | — | lungehumushe | |||
Class 14 | bungahumusha | — | bungahumusha | bungehumushe | — | bungehumushe | |||
Class 15 | kungahumusha | — | kungahumusha | kungehumushe | — | kungehumushe | |||
Class 17 | kungahumusha | — | kungahumusha | kungehumushe | — | kungehumushe | |||
Immediate future | |||||||||
Positive absolute | Positive relative | Positive participial | Negative absolute | Negative relative | Negative participial | ||||
1st singular | ngizohumusha | engizohumusha | ngizohumusha | angizuhumusha | — | ngingezuhumusha | |||
2nd singular | uzohumusha | ozohumusha | uzohumusha | awuzuhumusha | — | ungezuhumusha | |||
1st plural | sizohumusha | esizohumusha | sizohumusha | asizuhumusha | — | singezuhumusha | |||
2nd plural | nizohumusha | enizohumusha | nizohumusha | anizuhumusha | — | ningezuhumusha | |||
Class 1 | uzohumusha | ozohumusha | ezohumusha | akazuhumusha | — | engezuhumusha | |||
Class 2 | bazohumusha | abazohumusha | bezohumusha | abazuhumusha | — | bengezuhumusha | |||
Class 3 | uzohumusha | ozohumusha | uzohumusha | awuzuhumusha | — | ungezuhumusha | |||
Class 4 | izohumusha | ezohumusha | izohumusha | ayizuhumusha | — | ingezuhumusha | |||
Class 5 | lizohumusha | elizohumusha | lizohumusha | alizuhumusha | — | lingezuhumusha | |||
Class 6 | azohumusha | azohumusha | ezohumusha | awazuhumusha | — | engezuhumusha | |||
Class 7 | sizohumusha | esizohumusha | sizohumusha | asizuhumusha | — | singezuhumusha | |||
Class 8 | zizohumusha | ezizohumusha | zizohumusha | azizuhumusha | — | zingezuhumusha | |||
Class 9 | izohumusha | ezohumusha | izohumusha | ayizuhumusha | — | ingezuhumusha | |||
Class 10 | zizohumusha | ezizohumusha | zizohumusha | azizuhumusha | — | zingezuhumusha | |||
Class 11 | luzohumusha | oluzohumusha | luzohumusha | aluzuhumusha | — | lungezuhumusha | |||
Class 14 | buzohumusha | obuzohumusha | buzohumusha | abuzuhumusha | — | bungezuhumusha | |||
Class 15 | kuzohumusha | okuzohumusha | kuzohumusha | akuzuhumusha | — | kungezuhumusha | |||
Class 17 | kuzohumusha | okuzohumusha | kuzohumusha | akuzuhumusha | — | kungezuhumusha | |||
Remote future | |||||||||
Positive absolute | Positive relative | Positive participial | Negative absolute | Negative relative | Negative participial | ||||
1st singular | ngiyohumusha | engiyohumusha | ngiyohumusha | angiyuhumusha | — | ngingeyuhumusha | |||
2nd singular | uyohumusha | oyohumusha | uyohumusha | awuyuhumusha | — | ungeyuhumusha | |||
1st plural | siyohumusha | esiyohumusha | siyohumusha | asiyuhumusha | — | singeyuhumusha | |||
2nd plural | niyohumusha | eniyohumusha | niyohumusha | aniyuhumusha | — | ningeyuhumusha | |||
Class 1 | uyohumusha | oyohumusha | eyohumusha | akayuhumusha | — | engeyuhumusha | |||
Class 2 | bayohumusha | abayohumusha | beyohumusha | abayuhumusha | — | bengeyuhumusha | |||
Class 3 | uyohumusha | oyohumusha | uyohumusha | awuyuhumusha | — | ungeyuhumusha | |||
Class 4 | iyohumusha | eyohumusha | iyohumusha | ayiyuhumusha | — | ingeyuhumusha | |||
Class 5 | liyohumusha | eliyohumusha | liyohumusha | aliyuhumusha | — | lingeyuhumusha | |||
Class 6 | ayohumusha | ayohumusha | eyohumusha | awayuhumusha | — | engeyuhumusha | |||
Class 7 | siyohumusha | esiyohumusha | siyohumusha | asiyuhumusha | — | singeyuhumusha | |||
Class 8 | ziyohumusha | eziyohumusha | ziyohumusha | aziyuhumusha | — | zingeyuhumusha | |||
Class 9 | iyohumusha | eyohumusha | iyohumusha | ayiyuhumusha | — | ingeyuhumusha | |||
Class 10 | ziyohumusha | eziyohumusha | ziyohumusha | aziyuhumusha | — | zingeyuhumusha | |||
Class 11 | luyohumusha | oluyohumusha | luyohumusha | aluyuhumusha | — | lungeyuhumusha | |||
Class 14 | buyohumusha | obuyohumusha | buyohumusha | abuyuhumusha | — | bungeyuhumusha | |||
Class 15 | kuyohumusha | okuyohumusha | kuyohumusha | akuyuhumusha | — | kungeyuhumusha | |||
Class 17 | kuyohumusha | okuyohumusha | kuyohumusha | akuyuhumusha | — | kungeyuhumusha | |||
Present subjunctive | |||||||||
Positive | Negative | ||||||||
1st singular | ngihumushe | ngingahumushi | |||||||
2nd singular | uhumushe | ungahumushi | |||||||
1st plural | sihumushe | singahumushi | |||||||
2nd plural | nihumushe | ningahumushi | |||||||
Class 1 | ahumushe | angahumushi | |||||||
Class 2 | bahumushe | bangahumushi | |||||||
Class 3 | uhumushe | ungahumushi | |||||||
Class 4 | ihumushe | ingahumushi | |||||||
Class 5 | lihumushe | lingahumushi | |||||||
Class 6 | ahumushe | angahumushi | |||||||
Class 7 | sihumushe | singahumushi | |||||||
Class 8 | zihumushe | zingahumushi | |||||||
Class 9 | ihumushe | ingahumushi | |||||||
Class 10 | zihumushe | zingahumushi | |||||||
Class 11 | luhumushe | lungahumushi | |||||||
Class 14 | buhumushe | bungahumushi | |||||||
Class 15 | kuhumushe | kungahumushi | |||||||
Class 17 | kuhumushe | kungahumushi | |||||||
Past subjunctive | |||||||||
Positive | Negative | ||||||||
1st singular | ngahumusha | ngangahumusha, angahumusha, angangahumusha | |||||||
2nd singular | wahumusha | wangahumusha, awahumusha, awangahumusha | |||||||
1st plural | sahumusha | sangahumusha, asahumusha, asangahumusha | |||||||
2nd plural | nahumusha | nangahumusha, anahumusha, anangahumusha | |||||||
Class 1 | wahumusha | wangahumusha, akahumusha, akangahumusha | |||||||
Class 2 | bahumusha | bangahumusha, abahumusha, abangahumusha | |||||||
Class 3 | wahumusha | wangahumusha, awahumusha, awangahumusha | |||||||
Class 4 | yahumusha | yangahumusha, ayahumusha, ayangahumusha | |||||||
Class 5 | lahumusha | langahumusha, alahumusha, alangahumusha | |||||||
Class 6 | ahumusha | angahumusha, awahumusha, awangahumusha | |||||||
Class 7 | sahumusha | sangahumusha, asahumusha, asangahumusha | |||||||
Class 8 | zahumusha | zangahumusha, azahumusha, azangahumusha | |||||||
Class 9 | yahumusha | yangahumusha, ayahumusha, ayangahumusha | |||||||
Class 10 | zahumusha | zangahumusha, azahumusha, azangahumusha | |||||||
Class 11 | lwahumusha | lwangahumusha, alwahumusha, alwangahumusha | |||||||
Class 14 | bahumusha | bangahumusha, abahumusha, abangahumusha | |||||||
Class 15 | kwahumusha | kwangahumusha, akwahumusha, akwangahumusha | |||||||
Class 17 | kwahumusha | kwangahumusha, akwahumusha, akwangahumusha |
References
- C. M. Doke; B. W. Vilakazi (1972), “humusha”, in Zulu-English Dictionary, →ISBN: “humusha (3.2.9)”
- Louw, J.A. (2013), “The Impact of Khoesan on Southern Bantu”, in The Khoesan Languages, Routledge, →ISBN, pages 435-444