díbir
See also: dibir
Irish
Etymology
From Middle Irish díbrid (“to banish, expel”) from Old Irish do·opir (“to take away, defraud”), from dí- + uss- + beirid.
Pronunciation
- IPA(key): /ˈdʲiːbʲəɾʲ/
Verb
díbir (present analytic díbríonn, future analytic díbreoidh, verbal noun díbirt, past participle díbeartha)
- to drive out, expel
- 1939, Peig Sayers, “Inghean an Cheannaidhe”, printed in Marie-Louise Sjoestedt, Description d’un parler irlandais de Kerry, Bibliothèque de l'École des Hautes Études 270. Paris: Librairie Honoré Champion, p. 198:
- Is dócha, do díbrigheadh an cailín as a dtigh agus is é bhí tuillte aici.
- Probably, the girl was expelled from their house and she deserved it.
- 1939, Peig Sayers, “Inghean an Cheannaidhe”, printed in Marie-Louise Sjoestedt, Description d’un parler irlandais de Kerry, Bibliothèque de l'École des Hautes Études 270. Paris: Librairie Honoré Champion, p. 198:
- to exile, banish
Conjugation
Second Conjugation
singular | plural | relative | autonomous | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
first | second | third | first | second | third | ||||
indicative | present | díbrím | díbríonn tú; díbrír† | díbríonn sé, sí | díbrímid; díbríonn muid | díbríonn sibh | díbríonn siad; díbríd† | a dhíbríonn; a dhíbríos / a ndíbríonn*; a ndíbríos* | díbrítear |
past | dhíbir mé; dhíbríos | dhíbir tú; dhíbrís | dhíbir sé, sí | dhíbríomar; dhíbir muid | dhíbir sibh; dhíbríobhair | dhíbir siad; dhíbríodar | a dhíbir / ar dhíbir* | díbríodh | |
past habitual | dhíbrínn / ndíbrínn‡‡ | dhíbríteá / ndíbríteᇇ | dhíbríodh sé, sí / ndíbríodh sé, s퇇 | dhíbrímis; dhíbríodh muid / ndíbrímis‡‡; ndíbríodh muid‡‡ | dhíbríodh sibh / ndíbríodh sibh‡‡ | dhíbrídís; dhíbríodh siad / ndíbrídís‡‡; ndíbríodh siad‡‡ | a dhíbríodh / a ndíbríodh* | dhíbrítí / ndíbrít퇇 | |
future | díbreoidh mé; díbreod; díbreochaidh mé† | díbreoidh tú; díbreoir†; díbreochaidh tú† | díbreoidh sé, sí; díbreochaidh sé, sí† | díbreoimid; díbreoidh muid; díbreochaimid†; díbreochaidh muid† | díbreoidh sibh; díbreochaidh sibh† | díbreoidh siad; díbreoid†; díbreochaidh siad† | a dhíbreoidh; a dhíbreos; a dhíbreochaidh†; a dhíbreochas† / a ndíbreoidh*; a ndíbreos*; a ndíbreochaidh*†; a ndíbreochas*† | díbreofar; díbreochar† | |
conditional | dhíbreoinn; dhíbreochainn† / ndíbreoinn‡‡; ndíbreochainn†‡‡ | dhíbreofá; dhíbreochthᆠ/ ndíbreofᇇ; ndíbreochthᆇ‡ | dhíbreodh sé, sí; dhíbreochadh sé, sí† / ndíbreodh sé, s퇇; ndíbreochadh sé, s톇‡ | dhíbreoimis; dhíbreodh muid; dhíbreochaimis†; dhíbreochadh muid† / ndíbreoimis‡‡; ndíbreodh muid‡‡; ndíbreochaimis†‡‡; ndíbreochadh muid†‡‡ | dhíbreodh sibh; dhíbreochadh sibh† / ndíbreodh sibh‡‡; ndíbreochadh sibh†‡‡ | dhíbreoidís; dhíbreodh siad; dhíbreochadh siad† / ndíbreoidís‡‡; ndíbreodh siad‡‡; ndíbreochadh siad†‡‡ | a dhíbreodh; a dhíbreochadh† / a ndíbreodh*; a ndíbreochadh*† | dhíbreofaí; dhíbreochthaí† / ndíbreofa퇇; ndíbreochtha톇‡ | |
subjunctive | present | go ndíbrí mé; go ndíbríod† | go ndíbrí tú; go ndíbrír† | go ndíbrí sé, sí | go ndíbrímid; go ndíbrí muid | go ndíbrí sibh | go ndíbrí siad; go ndíbríd† | — | go ndíbrítear |
past | dá ndíbrínn | dá ndíbríteá | dá ndíbríodh sé, sí | dá ndíbrímis; dá ndíbríodh muid | dá ndíbríodh sibh | dá ndíbrídís; dá ndíbríodh siad | — | dá ndíbrítí | |
imperative | díbrím | díbir | díbríodh sé, sí | díbrímis | díbrígí; díbrídh† | díbrídís | — | díbrítear | |
verbal noun | díbirt | ||||||||
past participle | díbeartha |
* Indirect relative
† Archaic or dialect form
‡‡ Dependent form used with particles that trigger eclipsis
Mutation
Irish mutation | ||
---|---|---|
Radical | Lenition | Eclipsis |
díbir | dhíbir | ndíbir |
Note: Some of these forms may be hypothetical. Not every possible mutated form of every word actually occurs. |
Further reading
- “díbir”, in Historical Irish Corpus, 1600–1926, Royal Irish Academy
- G. Toner, M. Ní Mhaonaigh, S. Arbuthnot, D. Wodtko, M.-L. Theuerkauf, editors (2019), “díbrid”, in eDIL: Electronic Dictionary of the Irish Language
- G. Toner, M. Ní Mhaonaigh, S. Arbuthnot, D. Wodtko, M.-L. Theuerkauf, editors (2019), “do·opir”, in eDIL: Electronic Dictionary of the Irish Language
- Dinneen, Patrick S. (1904), “díbrim”, in Foclóir Gaeḋilge agus Béarla, 1st edition, Dublin: Irish Texts Society, page 240
- Ó Dónaill, Niall (1977), “díbir”, in Foclóir Gaeilge–Béarla, Dublin: An Gúm, →ISBN