céas
See also: ceas and Ceas
Irish
Etymology
From Old Irish césaid, from Proto-Celtic *kʷenssāti, from Proto-Indo-European *kʷendʰ- (“to suffer”).
Pronunciation
- (Munster) IPA(key): /kʲia̯sˠ/
- (Connacht, Ulster) IPA(key): /kʲeːsˠ/
Verb
céas (present analytic céasann, future analytic céasfaidh, verbal noun céasadh, past participle céasta)
- to crucify
- to torment (cause severe suffering)
Conjugation
First Conjugation (A)
singular | plural | relative | autonomous | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
first | second | third | first | second | third | ||||
indicative | present | céasaim | céasann tú; céasair† | céasann sé, sí | céasaimid | céasann sibh | céasann siad; céasaid† | a chéasann; a chéasas / a gcéasann*; a gcéasas* | céastar |
past | chéas mé; chéasas | chéas tú; chéasais | chéas sé, sí | chéasamar; chéas muid | chéas sibh; chéasabhair | chéas siad; chéasadar | a chéas / ar chéas* | céasadh | |
past habitual | chéasainn / gcéasainn‡‡ | chéastá / gcéastᇇ | chéasadh sé, sí / gcéasadh sé, s퇇 | chéasaimis; chéasadh muid / gcéasaimis‡‡; gcéasadh muid‡‡ | chéasadh sibh / gcéasadh sibh‡‡ | chéasaidís; chéasadh siad / gcéasaidís‡‡; gcéasadh siad‡‡ | a chéasadh / a gcéasadh* | chéastaí / gcéasta퇇 | |
future | céasfaidh mé; céasfad | céasfaidh tú; céasfair† | céasfaidh sé, sí | céasfaimid; céasfaidh muid | céasfaidh sibh | céasfaidh siad; céasfaid† | a chéasfaidh; a chéasfas / a gcéasfaidh*; a gcéasfas* | céasfar | |
conditional | chéasfainn / gcéasfainn‡‡ | chéasfá / gcéasfᇇ | chéasfadh sé, sí / gcéasfadh sé, s퇇 | chéasfaimis; chéasfadh muid / gcéasfaimis‡‡; gcéasfadh muid‡‡ | chéasfadh sibh / gcéasfadh sibh‡‡ | chéasfaidís; chéasfadh siad / gcéasfaidís‡‡; gcéasfadh siad‡‡ | a chéasfadh / a gcéasfadh* | chéasfaí / gcéasfa퇇 | |
subjunctive | present | go gcéasa mé; go gcéasad† | go gcéasa tú; go gcéasair† | go gcéasa sé, sí | go gcéasaimid; go gcéasa muid | go gcéasa sibh | go gcéasa siad; go gcéasaid† | — | go gcéastar |
past | dá gcéasainn | dá gcéastá | dá gcéasadh sé, sí | dá gcéasaimis; dá gcéasadh muid | dá gcéasadh sibh | dá gcéasaidís; dá gcéasadh siad | — | dá gcéastaí | |
imperative | céasaim | céas | céasadh sé, sí | céasaimis | céasaigí; céasaidh† | céasaidís | — | céastar | |
verbal noun | céasadh | ||||||||
past participle | céasta |
* Indirect relative
† Archaic or dialect form
‡‡ Dependent form used with particles that trigger eclipsis
Mutation
Irish mutation | ||
---|---|---|
Radical | Lenition | Eclipsis |
céas | chéas | gcéas |
Note: Some of these forms may be hypothetical. Not every possible mutated form of every word actually occurs. |
Further reading
- “céas” at the Historical Irish Corpus, 1600–1926 of the Royal Irish Academy.
- Gregory Toner, Maire Ní Mhaonaigh, Sharon Arbuthnot, Dagmar Wodtko, Maire-Luise Theuerkauf, editors (2019) , “césaid”, in eDIL: Electronic Dictionary of the Irish Language
- “céasaim” in Foclóir Gaeḋilge agus Béarla, Irish Texts Society, 1st ed., 1904, by Patrick S. Dinneen, page 130.
- "céas" in Foclóir Gaeilge–Béarla, An Gúm, 1977, by Niall Ó Dónaill.