acımak
Turkish
Etymology 1
From Ottoman Turkish آجیمق (acımak), from Proto-Turkic *xāčï-, *iāčï- (“to become bitter, sour”).
Cognate with Karakhanid [script needed] (ačï-, “to sour”),[1] Azerbaijani acımaq (“to turn rancid”), Kyrgyz ачуу (açuu, “to turn sour”), Southern Altai ачу (aču, “to turn sour”), Tuvan ажыыр (ajıır, “to spoil”), Yakut аһый (ahıy, “to go sour”).
Verb
acımak (third-person singular simple present acır)
- (intransitive) to become bitter, turn rancid
Synonyms
- (to turn, sour, spoil): ekşimek, bozulmak, çürümek
Related terms
- acı
- acıma
- acıtmak
Etymology 2
From Ottoman Turkish آجیمق (acımak), from Proto-Turkic *ačï- (“to pity, have compassion”). According to Starostin and Dybo; in modern languages the root tends to be confused with *iāčɨ- 'bitter, bitterness' (see Etymology 1), thus the Oghuz voicing may be a result of secondary contamination and not due to original vowel length.[2]
Cognate with Old Uyghur [script needed] (ačïɣ, “precious gift”), [script needed] (ačïn-, “to tend, be favourable”), Azerbaijani acımaq (“to sympathize”), Yakut аһын (ahın, “to feel sorry for”).
Verb
acımak (third-person singular simple present acır)
- (intransitive, with dative case) to pity, feel pity and compassion for
- Gördüğümüz dilenciye gerçekten acıdım. ― I really felt pity for the beggar we saw.
- (intransitive, with dative case) to be unable to give up (something); to feel sorrow for, regret
- (intransitive) to ache, to be in pain, to hurt
- Geçirdiğim trafik kazasından beri kolum çok acıyor. ― My arm hurts so much ever since the traffic accident I had.
Synonyms
- (to feel sorry): üzülmek
- (to hurt, ache): incimek, ağrımak, sızlamak
Derived terms
- acıma
- acıklı
- acınmak
Descendants
- → Ladino: adjidear
Conjugation
Conjugation of acımak
Note: Actual conjugations can be more complex than tables below. Compound forms with the auxiliary olmak not shown. See also Appendix:Turkish suffixes#Verbs.
| Positive declarative | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| infinitive | acımak | |||||||
| impersonal participle | imperfective | acıyan | ||||||
| perfective | acımış | |||||||
| prospective | acıyacak | |||||||
| personal participle | non-prospective | acıdığım | acıdığın | acıdığı | acıdığımız | acıdığınız | acıdıkları | |
| prospective | acıyacağım | acıyacağın | acıyacağı | acıyacağımız | acıyacağınız | acıyacakları | ||
| verbal noun | acıma | |||||||
| way of doing | acıyış | |||||||
| singular | plural | |||||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | |||
| ben | sen | o | biz | siz | onlar | |||
| indicative | present | aorist | acırım | acırsın | acır | acırız | acırsınız | acırlar |
| imperfective | acıyorum | acıyorsun | acıyor | acıyoruz | acıyorsunuz | acıyorlar | ||
| past | perfective | acıdım | acıdın | acıdı | acıdık | acıdınız | acıdılar | |
| imperfective | acıyordum | acıyordun | acıyordu | acıyorduk | acıyordunuz | acıyorlardı | ||
| future | acıyacağım | acıyacaksın | acıyacak | acıyacağız | acıyacaksınız | acıyacaklar | ||
| inferential | perfective | acımışım | acımışsın | acımış | acımışız | acımışsınız | acımışlar | |
| aorist | acırmışım | acırmışsın | acırmış | acırmışız | acırmışsınız | acırmışlar | ||
| imperfective | acıyormuşum | acıyormuşsun | acıyormuş | acıyormuşuz | acıyormuşsunuz | acıyormuşlar | ||
| conditional | simple | acısam | acısan | acısa | acısak | acısanız | acısalar | |
| perfective | acısaydım | acısaydın | acısaydı | acısaydık | acısaydınız | acısaydılar | ||
| optative | acıyayım | acıyasın | acıya | acıyalım | acıyasınız | acıyalar | ||
| progressive | acımaktayım | acımaktasın | acımakta | acımaktayız | acımaktasınız | acımaktalar | ||
| necessitative | acımalıyım | acımalısın | acımalı | acımalıyız | acımalısınız | acımalılar | ||
| imperative | acı | acısın | acıyın | acısınlar | ||||
| Positive interrogative | ||||||||
| singular | plural | |||||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | |||
| ben | sen | o | biz | siz | onlar | |||
| indicative | present | aorist | acır mıyım? | acır mısın? | acır mı? | acır mıyız? | acır mısınız? | acırlar mı? |
| imperfective | acıyor muyum? | acıyor musun? | acıyor mu? | acıyor muyuz? | acıyor musunuz? | acıyorlar mı? | ||
| past | perfective | acıdım mı? | acıdın mı? | acıdı mı? | acıdık mı? | acıdınız mı? | acıdılar mı? | |
| imperfective | acıyor muydum? | acıyor muydun? | acıyor muydu? | acıyor muyduk? | acıyor muydunuz? | acıyorlar mıydı? | ||
| future | acıyacak mıyım? | acıyacak mısın? | acıyacak mı? | acıyacak mıyız? | acıyacak mısınız? | acıyacaklar mı? | ||
| inferential | perfective | acımış mıyım? | acımış mısın? | acımış mı? | acımış mıyız? | acımış mısınız? | acımışlar mı? | |
| aorist | acır mıymışım? | acır mıymışsın? | acır mıymış? | acır mıymışız? | acır mıymışsınız? | acırlar mıymış? | ||
| imperfective | acıyor muymuşum? | acıyor muymuşsun? | acıyor muymuş? | acıyor muymuşuz? | acıyor muymuşsunuz? | acıyorlar mıymış? | ||
| conditional | simple | acısam mı? | acısan mı? | acısa mı? | acısak mı? | acısanız mı? | acısalar mı? | |
| perfective | acısa mıydım? | acısa mıydın? | acısa mıydı? | acısa mıydık? | acısa mıydınız? | acısalar mıydı? | ||
| progressive | acımakta mıyım? | acımakta mısın? | acımakta mı? | acımakta mıyız? | acımakta mısınız? | acımaktalar mı? | ||
| necessitative | acımalı mıyım? | acımalı mısın? | acımalı mı? | acımalı mıyız? | acımalı mısınız? | acımalılar mı? | ||
| Negative declarative | ||||||||
| infinitive | acımamak | |||||||
| impersonal participle | imperfective | acımayan | ||||||
| perfective | acımamış | |||||||
| prospective | acımayacak | |||||||
| personal participle | non-prospective | acımadığım | acımadığın | acımadığı | acımadığımız | acımadığınız | acımadıkları | |
| prospective | acımayacağım | acımayacağın | acımayacağı | acımayacağımız | acımayacağınız | acımayacakları | ||
| verbal noun | acımama | |||||||
| way of doing | acımayış | |||||||
| singular | plural | |||||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | |||
| ben | sen | o | biz | siz | onlar | |||
| indicative | present | aorist | acımam | acımazsın | acımaz | acımayız | acımazsınız | acımazlar |
| imperfective | acımıyorum | acımıyorsun | acımıyor | acımıyoruz | acımıyorsunuz | acımıyorlar | ||
| past | perfective | acımadım | acımadın | acımadı | acımadık | acımadınız | acımadılar | |
| imperfective | acımıyordum | acımıyordun | acımıyordu | acımıyorduk | acımıyordunuz | acımıyordular | ||
| future | acımayacağım | acımayacaksın | acımayacak | acımayacağız | acımayacaksınız | acımayacaklar | ||
| inferential | perfective | acımamışım | acımamışsın | acımamış | acımamışız | acımamışsınız | acımamışlar | |
| aorist | acımazmışım | acımazmışsın | acımazmış | acımazmışız | acımazmışsınız | acımazmışlar | ||
| imperfective | acımıyormuşum | acımıyormuşsun | acımıyormuş | acımıyormuşuz | acımıyormuşsunuz | acımıyormuşlar | ||
| conditional | simple | acımasam | acımasan | acımasa | acımasak | acımasanız | acımasalar | |
| perfective | acımasaydım | acımasaydın | acımasaydı | acımasaydık | acımasaydınız | acımasaydılar | ||
| optative | acımayayım | acımayasın | acımaya | acımayalım | acımayasınız | acımayalar | ||
| progressive | acımamaktayım | acımamaktasın | acımamakta | acımamaktayız | acımamaktasınız | acımamaktalar | ||
| necessitative | acımamalıyım | acımamalısın | acımamalı | acımamalıyız | acımamalısınız | acımamalılar | ||
| imperative | acıma | acımasın | acımayın | acımasınlar | ||||
| Negative interrogative | ||||||||
| singular | plural | |||||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | |||
| ben | sen | o | biz | siz | onlar | |||
| indicative | present | aorist | acımaz mıyım? | acımaz mısın? | acımaz mı? | acımaz mıyız? | acımaz mısınız? | acımazlar mı? |
| imperfective | acımıyor muyum? | acımıyor musun? | acımıyor mu? | acımıyor muyuz? | acımıyor musunuz? | acımıyorlar mı? | ||
| past | perfective | acımadım mı? | acımadın mı? | acımadı mı? | acımadık mı? | acımadınız mı? | acımadılar mı? | |
| imperfective | acımıyor muydum? | acımıyor muydun? | acımıyor muydu? | acımıyor muyduk? | acımıyor muydunuz? | acımıyorlar mıydı? | ||
| future | acımayacak mıyım? | acımayacak mısın? | acımayacak mı? | acımayacak mıyız? | acımayacak mısınız? | acımayacaklar mı? | ||
| inferential | perfective | acımamış mıyım? | acımamış mısın? | acımamış mı? | acımamış mıyız? | acımamış mısınız? | acımamışlar mı? | |
| aorist | acımaz mıymışım? | acımaz mıymışsın? | acımaz mıymış? | acımaz mıymışız? | acımaz mıymışsınız? | acımazlar mıymış? | ||
| imperfective | acımıyor muymuşum? | acımıyor muymuşsun? | acımıyor muymuş? | acımıyor muymuşuz? | acımıyor muymuşsunuz? | acımıyorlar mıymış? | ||
| conditional | simple | acımasam mı? | acımasan mı? | acımasa mı? | acımasak mı? | acımasanız mı? | acımasalar mı? | |
| perfective | acımasa mıydım? | acımasa mıydın? | acımasa mıydı? | acımasa mıydık? | acımasa mıydınız? | acımasalar mıydı? | ||
| progressive | acımamakta mıyım? | acımamakta mısın? | acımamakta mı? | acımamakta mıyız? | acımamakta mısınız? | acımamaktalar mı? | ||
| necessitative | acımamalı mıyım? | acımamalı mısın? | acımamalı mı? | acımamalı mıyız? | acımamalı mısınız? | acımamalılar mı? | ||
References
- Nişanyan, Sevan (2015-01-29), “acı-”, in Nişanyan Sözlük
- Starostin, Sergei; Dybo, Anna; Mudrak, Oleg (2003), “*ačɨ-”, in Etymological dictionary of the Altaic languages (Handbuch der Orientalistik; VIII.8), Leiden, New York, Köln: E.J. Brill